Nhạc - Thơ - Văn Mủa Thu 2019

Giot Mua Thu

Để nhớ một thời ta đã yêu

Hương cổ tích,

Hương thị toả thơm nồng,

Thoảng mùi hương cổ tích...

Trong đêm buồn tĩnh mịch,
Ươm đẹp giấc mơ Thu !!

NM

Mùa thơm hương cổ tích

Cuối hạ, đám sen trong hồ đang tàn lụi, những tàu lá dần héo úa, quắt queo, vài bông hoa nở muộn nhầu nhĩ u buồn. Đó là dấu hiệu chuyển mùa rõ nhất ở làng quê. Đây đó lác đác đã có cây lá chuyển vàng rơi lả tả. Thu về, tôi lại nghe ngọt ngào hương cổ tích, mùi hương của thị chín trên tán lá xanh mát mắt.

Mùa này đi trên đường làng thơm lừng hương thị, đó là hương thu toả lan làm cho thôn quê đã thanh bình lại thêm phần thú vị và đáng yêu. Trong những ngõ nhỏ, thị rụng vàng ươm dọc lối đi. Trên tán thị vẫn xanh um lá, lấp ló những quả vàng tròn trịa đong đưa, rung rinh trong gió. Mùi hương lan ra rải đều khắp các ngóc ngách làng quê. Chim muông bay về kêu thánh thót, chúng tấu những thanh âm hân hoan, rộn rã. Lũ trẻ nhỏ đứng dưới gốc thị cổ thụ ngẩng đầu dõi đôi mắt trong veo vào những đốm vàng mê hoặc. Và rồi đốm vàng tròn xinh, thơm tho ấy theo tay chúng về nằm ngoan ngoãn nơi đầu giường, hương thơm theo vào cả trong những giấc mơ.

 

Đêm thu, vầng trăng tròn vành vạnh tỏa ánh sáng mát mẻ xuống khu vườn xào xạc lá. Đêm mùa thu thật êm ả. Màn đêm thanh tịnh khiến tôi nghe rõ cả tiếng quẫy của chú cá dưới ao bèo. Bà trải tấm chiếu ra ngoài hiên, bà ngồi hứng lấy ánh trăng, quết vôi têm trầu rồi nhai bỏm bẻm. Rồi bà nhẩn nha kể những câu truyện cổ tích. Tôi thường đòi bà kể đi kể lại truyện Tấm Cám. Tôi nằm nghe bà kể, tôi nghe say mê như đang uống lấy từng lời. Và tôi đã bao lần thiếp đi lúc nào không biết. Trong giấc ngủ êm đềm, tôi thấy cô Tấm xinh đẹp, dịu hiền chui ra từ quả thị của tôi. Tấm đến bên tôi, lấy bàn tay với những ngón thon nhỏ, trắng trẻo vuốt vuốt tóc tôi. Vẻ dịu dàng của cô làm tôi thấy mến cô vô bờ. Tôi nằm im để tận hưởng cái cảm giác êm đềm từ bàn tay cô. Tôi sung sướng hít thật sâu hương thơm tỏa ra từ thân thể của người thiếu nữ. Tôi đã định nói rằng, cô Tấm ơi! Cô rất đẹp, nhưng tôi sợ cô sẽ biến mất, lại thôi. Nhưng rồi cô bỗng mờ tan ra như những mảnh pha lê lấp lánh, tôi hốt hoảng gọi to: “Cô Tấm ơi! Đừng đi!”. Chợt có tiếng bà gọi tôi, tôi choàng tỉnh, ngồi bật dậy hỏi bà: “Bà ơi! Cô Tấm đâu rồi?”. Bà phát vào mông tôi và hỏi lại: “Cô Tấm nào? Cha bố cái thằng cứ ngủ mê suốt. Thôi, ngủ đi cháu”. Tôi nằm xuống bên bà và thầm tiếc cho giấc mơ của mình. Tôi khua tay sang bên cạnh gối, quả thị vẫn còn đấy, nó tỏa ra mùi hương thật êm đềm đưa tôi chìm vào một giấc ngủ thật say.

Tôi thường hay bị ám ảnh với cô Tấm trong truyện cổ tích bà kể. Nhà bên có chị Mơ, năm ấy chị tròn mười sáu tuổi, chị rất xinh, lại ngoan hiền. Trai trong làng mê chị lắm, bao nhiêu anh cứ muốn làm thân với chị. Nghe mọi người nói chị Mơ đã chăm chỉ lại làm đồng rất khéo, các bà trong làng luôn ước ao chị sẽ là dâu nhà họ. Tôi đã liên tưởng chị với cô Tấm, và tôi thầm gọi chị là cô Tấm. Vì những liên tưởng ngây thơ ấy mà tôi rất quý chị, chị có vẻ cũng rất mến tôi. Chị hay dành cho tôi những quả thị tròn và thơm nhất mà chị nhặt được mỗi buổi sáng sớm đi làm đồng. Những quả thị của cô Tấm nhà hàng xóm cho tôi rất yêu thích và giữ gìn thật kỹ. Một ngày kia, cô Tấm đi lấy chồng, chồng cô là anh Tâm làng bên. Anh Tâm khoẻ khoắn, đẹp trai rất xứng với chị Mơ, tôi cũng mừng cho chị. Và tôi tin, những người tốt, hiền lành, thật thà như chị Mơ sẽ gặp được những điều tốt đẹp…

Mùa thu đang về trên phố làm cho không gian tươi mát và trong lành hơn. Sau những giờ làm việc mệt mỏi và căng thẳng, tôi tản bộ dưới hàng cây cho lòng mình dịu lại. Hương hoa sữa đầu mùa gieo vào gió nồng nàn bủa vây tôi nhưng nó khác hẳn với hương thu trong thời thơ ấu. Rõ ràng cùng là hương thu mà lại hoàn toàn khác biệt. Hương cổ tích nơi làng quê yêu dấu luôn gợi lại trong tôi những cảm xúc ngọt ngào. Liệu có ai gửi được mùi hương ấy ra phố không?

Truyện cổ tích thì chỉ dành cho trẻ con. Thế mà giờ đây tôi cũng vẫn yêu thích những câu chuyện ấy. Mùa thu hiện tại mặc dù đã khác xa mùa thu trong ký ức nhưng hương thị từ nơi quê nhà, hương thị của miền cổ tích vẫn nhẹ nhàng thoang thoảng thơm mãi hồn tôi!

Lê Minh Hải

Nhớ tằm,

Thương sao những giọt mưa Thu,

Thương tằm xa kén âm u nỗi buồn...

Mưa chiều ngỡ giọt sầu tuông,

Lòng quê đau đáu vấn vương hương tằm !

Trông vời nơi cõi xa xăm,

Tìm con tằm đỏ âm thầm nhả tơ...

NM

 Mưa Thu nhớ Tằm

Lời tác giả - Bài văn nầy nằm trong tập hồi ký nhan đề là "Nếu tôi nhớ kỹ", tác giả trích ra đăng ở đây để ghi nhớ rằng tất cả các truyện trong tập "Mưa thu nhớ tằm", trừ hai truyện "Kẻ đào ngũ" và "Xác không chôn" đều viết cùng một mùa với hồi ký "Mưa thu nhớ tằm", tức vào mùa thu 1956.
"Thương tằm cổi áo bọc dâu,
Ngỡ tằm có nghĩa hay đâu bạc tình"
(Ca dao địa phương Nam Ngãi)
Những năm tôi đi tìm "tài liệu sống" để viết tiểu thuyết Phù-Sa, tôi được dịp tiếp xúc với nhiều người khác thường họ đã mở cửa sổ lòng cho tôi nhìn những chơn trời kỳ lạ hết sức.
Dưới đây xin kể một mẩu truyện nhỏ để minh họa nhận xét trên.
Đi đường Trương Minh Giảng để ra ngoài đô thành, khi qua khỏi Cầu Mới, bên tay mặt khách, đâm ra một con đường phố mới, chưa có tên, tạm gọi là Lộ 18 ¹.
Bên phía tay mặt phố là một xóm nhà lá khá sầm uất, có cả một cái chợ chồm hổm nơi đó, tục gọi là chợ Bà Y.
Đó là xóm nhà của đồng bào Quảng Nam - Quảng Ngãi tới đây lập nghiệp từ lâu, kẻ trước người sau, từ hơn hai mươi năm nay.
Người ta giới thiệu tôi với gia đình ông Y, mà tên của người vợ được lấy đặt tên chợ.
Ông Y, là một bác thợ dệt, gốc ở phủ Điện-Bàn, tỉnh Quảng-Nam, vào đây sanh sống từ những năm đói kém tiền chiến.
Bác ta làm công cho một xưởng dệt Khách ở Chợ-Lớn.
Hôm tôi vào xóm Quảng-Nam năm ấy, trời giữa thu như độ nầy.
Mưa dầm không nặng hột cứ rơi mãi không thôi. Thế mà khi tôi bước vào nhà với một người bạn thì chúng tôi bắt chợt bác Y đang làm công việc gì đó ngoài sân. Chúng tôi phản đối lấy lệ khi bác bỏ làm để tiếp khách. Nhưng quả thật chúng tôi không buồn xem cho biết công việc của bác thuộc vào loại gi.
Cũng như ở các ngoại ô xa khác, xóm nhà lá nầy khá nên thơ: Sân cát, quanh nhà trồng tre sống mà những mụt măng gợi nhớ nhà quê.
Tôi hỏi thăm bác Y về đời sống hằng ngày ở Quảng-Nam, hỏi tên những cây mọc dựa đường, tên địa phương của dụng cụ nông nghiệp v..v..và xin bác đọc cho chép một mớ ca dao địa phương mà bác nhớ.
Bác Y, lơ đãng trả lời, tỏ ra, không phải không trọng khách, nhưng bực bội về những đề tài bác không thích.
Được dịp tiếp xúc với thợ kỹ nghệ, tôi khá sành tâm lý họ. Phần đông thích nói chuyện nghiệp đoàn, chuyện giải trí ở châu thành, hoặc khoe nhà máy. Nếu lúc đó tôi hỏi bác ta xưởng bác sản xuất mấy vạn khăn lông mỗi tháng chắc bác ta nồng nhiệt trả lời, kể ra hằng tá chi tiết rất khô khan. Nên chi tôi không ngạc nhiên và thất vọng lắm về vẽ lạnh nhạt của bác.
Cuộc "phỏng vấn" đã chấm dứt, nhưng trời cứ mưa hoài, nên chúng tôi ngại ra về.
Ngồi nhìn giọt tranh mãi cũng chán, nên tôi lén quan sát người chủ nhà hà tiện lời kia. Bỗng tôi sực nhớ một cử chỉ của bác ta mà tôi bỏ qua từ lúc khởi đầu nói chuyện với bác: là mắt ông Y luôn luôn nhìn ra góc trái sân nhà và không bao giờ rời chỗ đó cả.
Chà, bậy quá, tôi nghĩ thầm. Té ra bác ta có một công việc quan trọng nơi đó mà phải bỏ dở vì mình. Tôi nhìn theo chỗ ngó của ông Y. Qua những làn mưa tro trắng đục, tôi thấy lơ thơ vài bụi sả đang ngã nghiêng trước gió. Phía sau mấy bụi sả là một cây dâu già, to bằng cây ổi bốn năm tuổi.
Nước mưa thoát ra đường mòn trước nhà do góc rào đó và mài khuyết đất quanh gốc dâu. Một cái mương nhỏ đang đào dở chừng để xuyên tạc đường nước, bấy giờ đã bể bờ và nước lại trở về đường cũ.
Thì ra hồi nãy bác Y đang bận cứu cây dâu, chừng như quí lắm nên bác ta mới dầm mưa mà làm việc và hiện đang sốt ruột trông thấy.
- Cây dâu nầy bác trồng à ?
- Dạ, trên mười năm rồi !
- Để làm gì, rơ miệng cho các cháu ?
Ta có tục tẩy lưỡi trẻ con bằng lá dâu vì thứ lá nầy nhám.
- Dạ không, tôi không có con.
- Vậy để đuổi tà ma?
Bác Y mỉm cười:
- Tôi không sợ ma quỉ cho lắm.
Mặt bác Y giãn ra, bớt vẻ băn hăn bó hó.
- Chớ bác trồng dâu làm gì ?
- Để cho nó giống làng tôi. Trong Nam nầy, ít khi tôi được thấy cây dâu lắm, nhứt là ở Sài-gòn.
- Ngoài bác, người ta trồng dâu nuôi tằm hả ?
Nghe nói tiếng "tằm", mắt bác Y bỗng sáng lên rồi ươn ướt.
Tôi chợt hiểu bác ta, kéo ghế ngồi xít lại gần bác rồi hỏi thêm, giọng cố thân mật:
- Cây dâu khiến tôi nhớ tằm. Có phải để...
Bác Y bẽn lẽn như con gái bị người ta đoán trúng tim đen, nhưng lại sung sướng đến mọc óc trên da mặt.
Bác quên tôi là người lạ, nắm lấy tay tôi, nói một thôi không ngớt:
- Những ngày trời ủ dột như vầy, tôi nhớ nhà thì ít mà nhớ tằm sao mà như nhớ người tình nhơn đầu. Tôi nhớ "hén" lạnh, tôi nhớ "hén" đói vì dâu ướt át suốt ngày, khó tìm ra dâu ráo cho "hén ăn".
Bác Y nói đến con tằm mà y như người ta nói đến một người bạn, dùng tiếng "hắn" để kêu nó, và cái giọng Quảng-Nam biến hắn ra hén, nó bùi ngùi làm sao buổi trưa hôm đó.
- Nên tôi trồng cây dâu nầy, bác Y tiếp, để sáng sáng, chiều chiều ra nhìn lá mà nhớ hén. Nhiều đêm, nằm vừa thiu thiu ngủ là tôi nghe văng vẳng tiếng rào rào, ngỡ hén đang ăn lên, tôi vụt ngồi dậy rờ quanh thì không có gì hết.
Buồn quá tôi thắp cây đèn dầu, chạy ra sân soi vào lá với hy vọng hão huyền tìm gặp một con tằm hoang.
Lạ thật! Ngày xưa, cách đây mấy ngàn năm, tằm vẫn ở hoang chớ phải không thầy? Nhưng sao bây giờ không có tằm hoang nữa. Tôi trồng cây dâu nầy mười năm, mỗi đêm mỗi trông đợi mà không bao giờ gặp tằm hoang cả.
Lúc ấy từ nhà ai ngoài sau, vọng đưa ra tiếng hát ru con. Tiếng ấy hát rằng:
Ù... Ơ... Em tôi buồn ngủ buồn nghê,
Con tằm đỏ chín, con đê đỏ mùi.
Nghe hát, bác Y chụp nói:
- Thầy có thấy tằm "hén"chín đỏ bao giờ chưa? Trời, nó khéo và nó dễ thương làm sao! Hén ngủ "thức lớn" rồi hén thức chơi với mình suốt bảy ngày, rồi hén "chộ". Xong là hén chín. Ban đầu một vài con, rồi cả nong đều chín đỏ như người bạn trung thành đang đau khổ dồn hết bao nhiêu máu huyết lại để chuẩn bị nhả tơ cho ta dùng. Thương biết bao nhiêu!
À, thầy nên chép câu ca dao nầy mà hồi nãy tôi quên:
Thương tằm cổi áo bọc dâu,
Ngỡ tằm có nghĩa, hay đâu bạc tình.
Con tằm hén giống như đứa con èo uột. Hén hay đau ốm lắm. Mình cực khổ với hén hết sức mà lắm khi hén bạc tình, hén lăn ra chết ráo nạo từ nong nầy qua nong khác. Mà có lẽ cũng vì hén như hũ mắm treo đầu giàn như vậy nên mình thương hén càng nhiều chăng?
Mà thầy ôi, bạc tình chính là tôi, chớ không phải tằm đâu. Tôi đã bỏ tằm, vô trong nầy... người bạn tôi có lỗi gì đâu.
Bấy giờ tôi mới hiểu thấu đáo con người đó. Đây là một anh thợ tiểu công nghệ miễn cưỡng trở thành một anh thợ kỹ nghệ nên cứ bùi ngùi nhớ xưa. Và quả anh ta lòng không khô héo như tôi đã ngỡ.
Người thợ tiểu công nghệ rất thương nghề vì chính hắn làm lấy mọi công việc. Bác Y đã khó nhọc để tằm, bền chí ươm tơ nên bác thương nhớ tằm là phải lắm.
Bác Y lại tiếp:
- Tơ mà nó vô tới Sài-gòn thì mùi tằm không còn được bao nhiêu. Tôi ưa hít tơ lắm, như là hít áo của một người yêu để nhớ hơi, mà tơ ở đây, hít đến mệt phổi cũng không nghe hơi hám gi.
Mưa đã dứt. Người bạn tôi đã nhiều lần ngáp dài giữa câu chuyện "con tằm đỏ chín"nầy nên đứng dậy kiếu về.
Tôi siết chặt tay bác Y nhưng chắc lòng tôi thương bác không bằng bác nhớ tằm.
Ra đến ngoài, bác còn hỏi tôi:
- Chắc thầy cũng thương tằm lắm phải không? Tôi nhìn mặt thầy thì đoán biết.
- Phải, tôi nói láo bừa, tôi thương tằm lắm. Bà nội tôi ngày xưa có để tằm mà !
Bình Nguyên Lộc
Thu 1956

Tình Thu

Xa rồi mới thấy nhớ thương,

Nhìn trên lối cũ nhớ đường em đi...

Giá đừng ôm mối tình si,

Thì Thu vẫn thế có chi u sầu ?!

Yêu em câm nín lặng sâu,

Mong tình Thu sẽ bắt cầu se duyên...

NM

"Người ta yêu nhau trong mùa thu..."

1. Tôi không thích mùa thu, cái mùa được mệnh danh là đẹp nhất trong năm. Với tôi nó là mùa ương ương dở dở, nắng chẳng ra nắng mà thoáng chốc đã chơm chớm những cơn gió lạnh thổi khô khốc vào da thịt.

Mặt trời đỏ màu da cam trên cao như giễu cợt con người ta với những cái nhìn soi mói kỳ quặc, những chiếc lá vàng xao xác lìa cành làm lan tỏa trong không gian gam màu vàng nhợt nhạt nhưng khó phai - như một người cứ mãi đi tìm một bóng hình đã mất. Mà điều này dường như không thích hợp với tôi lắm. Tôi còn trẻ, rất yêu đời và chưa trải qua một mối tình nào cả. Vì thế, theo một chiều hướng nào đó, có lẽ tôi vô cảm với mùa thu.

2. Khoa thường nói tôi là thằng con trai bất thường nhất mà cậu quen. Tôi chỉ cười chẳng đáp bởi sự thật thì cậu ta đúng. Nội tâm phong phú luôn thôi thúc tôi phải tiến lên một cách mãnh liệt, đôi khi hơi rồ dại. Nhưng cái cách bộc lộ ra lại hoàn toàn khác. Tôi lạnh lùng và bất cần, thêm một chút ngạo mạn, phong trần nữa. Chẳng biết cái gì đã tạo nên một cái tôi như thế. Nhưng chẳng sao. Tôi không quan tâm đến việc đó lắm, cũng như không quan tâm người ta nghĩ sao về mình. Chỉ cần tôi hiểu tôi là đủ.

******

Di đến với tôi vào một ngày thu lặng gió. Bộ váy màu vàng nhạt, một chiếc mũ vành tròn đính hai chiếc lá màu rêu. Chúng làm cô mỏng manh và hư ảo khiến tôi nảy sinh suy nghĩ ngộ nghĩnh có lẽ cô từ một ngóc ngách nào của thời tiết bất thường này chui ra vậy. Tự nhiên và trong trẻo lạ thường, Di bước vào phòng tôi và he hé tấm rèm cửa cho ánh nắng sớm mai lùa vào, rồi bất chợt hỏi:

- Tại sao anh không thích mùa thu?

- Nó quá thẩn thơ và mơ hồ. Mà tôi thích những cái chắc chắn và có cơ sở hơn, nếu nắm bắt được thì càng tốt.

- Vậy mà anh chọn một căn phòng như thế này nhỉ? Chỉ cần nhìn ra là đã thấy mùa thu trước hiên nhà.

- Thế Di không thấy tôi luôn buông rèm à? Bởi tôi đã chán ngấy cái cảnh người ta dắt tay nhau, đi dưới những tán bàng lá đỏ, rồi lại thầm reo lên thích thú khi thấy một chiếc lá rơi trên đầu. Có gì thú vị khi dưới chân họ cũng đầy ra đấy. Thật sự, họ chẳng để tâm đến những chiếc lá ấy. Đó chỉ là cái cớ để họ bộc lộ sự ngớ ngẩn của mình, trong một mùa bất thường. Thế thôi!

Di không nói gì thêm mà ném ánh nhìn vu vơ đâu đó dưới khoảng trời ngoài cửa sổ. Lúc này, nó lại đang ánh lên cái màu vàng nhạt đáng chán ấy. Một chốc rất nhỏ, một cái rùng mình thật khẽ khiến tôi hơi châu mày. Không phải vì lạnh. Tôi thấy Di hòa vào không gian của mùa thu, sự kết hợp tinh tế hài hòa đến kỳ lạ giữa màu sắc trầm buồn và đường nét nhỏ nhắn thanh thoát phát ra từ phía Di. Thật may, Di kéo tôi về thực tại rất nhanh.

- Anh biết không. Đôi khi anh thật khó hiểu. Người ta có thể đứng rất gần anh về khoảng cách nhưng lại rất xa về suy nghĩ. Và chính điều đó kích thích sự tò mò mãnh liệt lắm. Sức hút tiềm ẩn, anh hiểu chứ?

Tôi bật cười, rất tự nhiên, không chứa sự giễu cợt nào. Có sức hút không thì tôi chẳng biết, nhưng việc chưa yêu bao giờ đã khiến chúng nảy sinh mâu thuẫn rồi.

3. Khoa bảo:

- Cứ yêu đi rồi cậu sẽ khác.

Tôi ném trái bóng màu da cam về phía cậu ta.

- Theo chiều hướng tốt hơn hay xấu đi?

Một dấu hỏi to tướng không lời giải và tôi mau chóng quên đi theo sức căng của trận đấu. Nhưng Khoa không từ bỏ ý nghĩ của mình nhanh đến vậy. Cuối trận đấu cậu ta lại tiếp tục:

- Cậu mới 19 tuổi, quá trẻ, sao nhìn đời có vẻ khắt khe thế. Thử đi, một trong những cô gái vẫn xếp hàng dài theo cậu ấy, hay những cô đang cổ vũ kia kìa.

Tôi nhìn theo hướng tay hắn chỉ và thốt lên:

- Phù phiếm cả thôi! Đến một lúc nào đấy họ sẽ nhận ra tớ cũng chỉ là một thằng con trai bình thường.

- Ok - Khoa gục gặc đầu ra chiều hiểu ý, nhưng rồi cắc cớ cậu ta lại hỏi, như đùa cợt: Còn Di?

- Tớ cũng chả biết. Cô ấy là một cô gái kỳ lạ. Nhưng tớ chỉ mới quen cô ấy thôi. Tớ chẳng biết gì nhiều.

- Tùy cậu thôi. Nhưng tớ nghĩ cậu và cô ấy hợp. Cả hai đều khó hiểu và khó đoán biết.

Rồi Khoa khoác vai tôi bước đi, màn đêm chập choạng phía sau. Bóng hai chúng tôi in dài trên nền đường xám ngắt, không có lấy một chiếc lá vàng. Hơi thiếu thốn, như mùa xuân không có cánh én thì chẳng gọi là xuân nữa. Mà thôi, chẳng thắc mắc nhiều. Vốn dĩ tôi có quan tâm đến chúng đâu.

4. Sáng chủ nhật. Trời đột ngột chuyển lạnh. Gió thổi mạnh làm giàn ti gôn mỏng manh trước nhà trình diễn một trận mưa hoa và những cây bàng lá đỏ, lá vàng được dịp góp thêm một gam trầm vào bức tranh thu còn dang dở. Tôi đang tự thưởng cho chính mình một ngày nghỉ ngơi thanh thản với cốc cà phê nóng hổi và vị trí thuận lợi để bắt đầu trò chơi quan sát. Lần đầu tiên tôi kéo căng hết cỡ tấm rèm cửa. Nhận ra trời đang mưa. Mưa rơi đầy trên mặt đường nhẵn bóng. Những dáng người trong chiếc áo mưa xanh đỏ, như những chú kiến cần mẫn, mải miết lao đi. Trông hệt như một ngày đông ảm đạm, chỉ khác biệt đôi chút là sắc vàng của lá và hương hoa sữa thoang thoảng đâu đây nhắc người ta nhớ rằng: đây vẫn là mùa thu, âu chỉ là một đợt lạnh sớm tràn về. Bật cười thích thú với chính mình. Có lẽ tôi thích cái thời tiết này hơn. Vẫn lạnh lùng và quả quyết nhưng chất chứa đâu đó góc nhỏ của một tâm hồn nhạy cảm và tinh tế. Điều đó có khiến tôi thay đổi cách nhìn về mùa thu không nhỉ? Nó sẽ có ý nghĩa hơn và bớt bất thường hơn? Tôi thấy mình đang lạ đi từng ngày.

5 - Chào anh, mai em bay.

- Đến đâu, nhóc? Nhanh thật, chỉ mới có 2 tháng. Em chưa biết gì nhiều về đất nước mình.

- Em về nhà. Đến lúc em phải trở lại thế giới của mình. Bấy nhiêu thời gian đủ để em hiểu có nhiều điều dù ta rất muốn, nhưng sự thật là không thể.

- Điều gì làm em suy nghĩ như vậy, Di?

- Anh có biết mỗi cô gái đều cần có một chàng hoàng tử cho riêng mình? Có lúc em ngỡ mình đã tìm ra, nhưng có lẽ vô vọng.

- Anh có quen…

- Đừng hỏi em người đó là ai. Như thế chẳng giống anh chút nào. Cứ lạnh lùng như trước đi. Sẽ tốt hơn cho anh.

- Có thể. Tôi gật đầu thú nhận. Và hơi tần ngần. Thật sự tôi chẳng thể tin được điều này. Em đến và đi quá nhanh. Ngập ngừng một lát, tôi hỏi:

- Bây giờ anh có thể làm gì cho em không?

Di nhìn tôi bằng đôi mắt tím biếc, màu thời gian loang đầy trong ấy. Ấm áp mà cô độc lạ. Một chốc lặng câm cho cảm xúc lắng xuống, Di chỉ tay về phía đồi. Rồi lại lặng thinh.

Hai chúng tôi đi dần về phía đồi thông. Gió lại xào xạc hát lên khúc ca nào đó khiến chiếc lá xoay tròn theo vũ điệu đa đoan. Tôi chợt thảng thốt: “Của thời gian hay của lòng người?”. Kéo một bên chiếc khăn choàng cổ, cho tóc xõa ngang vai, hòa cùng với gió, Di đẹp lạ lùng. Chỉ có đôi mắt buồn phảng phất. Tôi thử phỏng đoán nguyên do, và rồi bất lực đổ lỗi: “Chắc bởi trời đang thu”.

- Chỉ cần mở lòng ra một chút anh sẽ cảm nhận được mùa thu.

- Nhưng em bảo lạnh lùng sẽ tốt cho anh hơn kia mà.

Di cười dịu dàng:

- Đúng vậy. Bởi đó là con người anh mà, là điểm khác biệt với tất cả mọi người. Em thích sự lạnh lùng ấy. Song mùa đông đâu phải là mãi mãi. Như lúc này ấy.

Di nắm nhẹ bàn tay tôi khích lệ. Một luồng hơi ấm nóng truyền nhanh sang tôi. OK, cứ để mọi thứ tự nhiên.

6 - Cậu đang ở đâu thế hả? Chỉ còn 1 tiếng nữa là Di sẽ bay - giọng Khoa gắt lên từng hồi.

- Tớ không biết mình có thể đến được không. Tớ còn rất nhiều việc quan trọng.

Tôi làm ra vẻ hờ hững, nhưng thực sự lại rất hoang mang. Đến hay không đến đây? Có nhiều thứ đã và đang xảy ra trong cuộc sống của tôi. Xáo trộn hết cả. Vì Di chăng? Có lẽ... Nếu tôi đến và Di cứ bay, tôi sẽ vỡ vụn, sẽ đau khổ. Liệu tôi còn lạnh lùng? Và nếu sau đó em xa tôi mãi mãi. Tôi có bỏ lỡ cơ hội cuối cùng, bỏ lỡ một phần trong đời - phần đẹp và trong vắt. Như trời thu. Phải, tôi rất lo sợ và băn khoăn. Những ý nghĩ cứ xoáy vào lòng tôi mỗi lúc một mạnh hơn và dường như việc suy nghĩ cũng là quá sức.

Tôi lang thang trên con phố tràn ngập lá vàng. Chẳng phải vì đã thay đổi cách nghĩ về mùa thu mà tại bước chân bồn chồn rồi vô tình lạc lối. Những đôi trai gái đi bên nhau trong không khí ẩm và lạnh. Bên kia có hai cô cậu nhặt lá rơi xếp thành hình trái tim. Lại có đôi bắt chước những bộ phim Hàn ủy mị hè nhau khắc những cái tên trên thân cây dạng như một chứng cớ của tình yêu. Tôi nhìn tất cả bằng đôi mắt khinh khỉnh rồi lại căm giận vu vơ như thể mọi thứ đều có lỗi với mình. Chợt một tiếng hát cất lên níu kéo bước chân tôi tìm về phố nhỏ. “Ta đi lang thang theo ngày tháng, theo đời hoang mang hồn đi bốn phương trời... qua rừng sâu cho tâm hồn hết u sầu...”. Giọng hát không hay nhưng trầm ấm và có sức lay động lòng người lạ. Mà cũng có thể vì chính tôi đang rối bời nên mới nhìn nhận “sai lệch” như thế. Lắc đầu ngao ngán, từ bao giờ tôi bắt đầu nghi ngờ chính mình vậy? Nhưng cái suy nghĩ ngốc nghếch ấy chẳng tồn tại lâu. Nó mau chóng được thay thế bằng hình ảnh một người đàn ông đang thả hồn theo nhịp bài hát, hai tay buông xuống, không níu giữ, bên cạnh là một chiếc máy ảnh màu nâu xám đắt tiền. Một sức mạnh vô hình nào đó thôi thúc tôi lại gần và ngồi xuống cạnh bên.

Người đàn ông ngạc nhiên đưa mắt nhìn tôi, bài hát trên môi cũng ngừng bặt đi.

- Tôi thích bài hát của ông. Đã lâu rồi tôi chưa nghe lại.

Người đàn ông khẽ mỉm cười:

- Không có nhiều người ở tuổi cậu nghĩ như thế chàng trai trẻ ạ!

- Tôi biết. Ông là thợ chụp ảnh à? Mùa này chắc có nhiều đôi muốn lưu giữ kỷ niệm.

- Cậu có thể gọi tôi là gì cũng được. Nhưng tôi không lưu giữ kỷ niệm cho người khác. Tôi đi tìm điều ấy cho riêng mình. Có lẽ cậu không như tôi. Cậu còn quá trẻ.

- Tôi đang chạy trốn chính mình.

Ngập ngừng rồi tôi đáp kèm một tiếng thở dài. Lần đầu tiên tôi thổ lộ bản thân với một người xa lạ. Người đàn ông im lặng một cách đầy thông cảm và thỉnh thoảng đưa ánh mắt khó hiểu nhìn tôi.

- Cậu biết không. Trong đời người ta phải đứng trước rất nhiều sự lựa chọn và cái khó nhất mà nhiều người đang tìm kiếm là làm sao để cuối cùng không thất vọng vì sự lựa chọn ấy. Ví như một sợi dây, nếu như không giữ được trong tay thì tốt nhất là hãy thả nó ra, đừng cố gắng gượng để cuối cùng còn lại trong tay một sợi dây đứt. Nhưng giả sử sợi dây ấy ở rất gần mà không nhận ra thì chỉ là một kẻ ngốc thôi. Cuộc sống là một con đường đầy thử thách. Tôi không có cách nào giúp cậu. Chỉ có thể nói hãy làm những gì cậu cho là tốt nhất.

Trầm ngâm một lát, ông ta tiếp tục:

- Cậu biết vì sao tôi đi tìm kỷ niệm không? Vì tôi đã đánh mất và mãi mãi không thể tìm lại được.

Rồi người đàn ông đứng dậy.

- Chào cậu. Tôi tiếp tục đây. Mong cậu sớm giải quyết được vấn đề của mình. Quẳng gánh lo đi mà sống. Vì dù sao thì đời vẫn đẹp lắm. Nhất là vào mùa thu thay lá.

Một niềm xúc động dâng trào, tôi lại tiếp tục chìm đắm theo dòng cảm xúc bất tận.

7. Nắng tắt dần. Gió như một kẻ khờ khạo thổi tung những hạt mưa bụi mỏng manh. Từng giọt rơi trên tóc tôi buốt giá. SMS Khoa gửi cứ vang lên trong tâm trí “Cứ sống trong cái thế giới câm lặng của cậu đi. Xem được bao lâu”. Tôi vội chạy đến sân bay. Xin thời gian đừng trôi đi quá vội, chờ anh một chút thôi mà Di.

***

Gió lặng. Ngày tàn dài theo cánh chim chiều cô đơn. Phan đứng lặng nhìn theo chiếc máy bay rất lâu, đôi mắt như mờ đi vì những giọt nước mắt trong veo lặng lẽ rơi. Lần đầu tiên tôi thấy cậu khóc, thằng con trai lạnh lùng nhất mà tôi biết đang khóc. Bóng tối hắt lên, nuốt gọn cả cái dáng cao lêu nghêu của cậu, một sự cô độc lạ lùng. Yêu có nghĩa là hy vọng. Như khi Di đặt vào tay tôi tờ địa chỉ viết vội, khẽ nói: “Khoa à, nếu một ngày Phan muốn tìm em...” trước khi ngoái đầu nhìn lại, ném ánh mắt chờ đợi cuối cùng rồi mất hút trong hàng trăm người đến và đi. Như khi trái tim tôi âm thầm tự hỏi: Tình yêu là gì? Là yêu và cố giành được người mình yêu hay nhìn người mình yêu được hạnh phúc? Như khi Phan chới với vì ngỡ đánh mất mối tình đầu. Không biết những nuối tiếc và mất mát có khiến con người ta lớn lên không, nhưng vẫn nhớ ai đó đã nói: “Nếu đó đúng là định mệnh thì những ai yêu nhau lại sẽ về bên nhau”. Hãy tin vào điều đó, bạn thân! 

 Cẩm Thư

Nhạc - Thơ - Văn Mùa Vu Lan 2019 (3)

Dòng Sông Quê Hương

Trở về dòng sông tuổi thơ

Quê mẹ

Ba ở lại...

Ba ở lại ngay nơi mình ngã xuống,

Nước sông Chanh vẫn cuồn cuộn sóng dềnh...

Ba đi vào trong sóng nước mông mênh,

Con trơ trọi khóc nỗi buồn ly biệt !

Ba vẫn trong con, muôn đời bất diệt,

Sông bềnh bồng và sóng toả lan xa,

Giờ với ba sông sẽ mãi là nhà...

Con ao ước trôi bềnh bồng theo sóng !

 

Con về đây với tâm hồn bất động,

Sông từ đâu và sông chảy về đâu ?

Mẹ thôi sẽ hết u sầu,

Hồn ba ấm áp bên cầu quê hương !! 

NM

Ba ở lại dòng sông

Tám năm sau, tôi trở lại sông Chanh. Trong chuyến đi thực tế cùng đoàn văn nghệ sĩ về lại miền đất đã từng hứng chịu bao nhiêu trận thiên tai khốc liệt, bao nhiêu cuộc đổi đời.

Ngồi trong xe lòng tôi chộn rộn. Mảnh đất nơi đây đối với tôi không phải là xa lạ, dường như tháng năm nào thuở tôi còn bé xíu, cái hình ảnh con sông Chanh uốn lượn, bến phà qua sông và những vạt lau phơ phất ven bờ đã ăn sâu vào tâm trí tôi.

Lạ lẫm chăng cũng bởi cảnh vật nơi đây đã thay đổi ít nhiều. Con đường được nới rộng, nhà cửa mọc lên san sát. Chiếc xe chạy lên dốc cầu qua sông Chanh, khoảnh khắc ở điểm cao của chiếc cầu để gió sông phần phật lùa vào cửa kính khiến lòng tôi se lại, nhấp nhỏm.

Không phải vì tôi sợ gió, sợ độ cao, mà vì cầu qua sông Chanh để lại trong tôi vệt kí ức u buồn, đau thương và ngổn ngang giữa những kí ức ấu thơ ngọt bùi. Mọi thứ hỗn độn như những chiếc phà chở cần cẩu, máy xúc, máy khoan… đang lô nhô, xé nát con sông Chanh.

Ngần ấy năm trôi qua, có lúc tôi đã ngỡ mình sẽ không đủ can đảm để trở lại dòng sông Chanh thêm một lần nào nữa. Hồi tôi quyết định rời khỏi mảnh đất này, tôi biết lòng má đau như cắt. Tôi cũng đau. Má tôi - nửa muốn đi, nửa lại muốn ở lại, má nói: - Hay thôi con ạ! Má thấy lo lo, bồn chồn trong bụng, không chịu nổi!

Tôi ứa nước mắt. Đi thì đau mà ở lại cũng đau. Nhưng, ở lại sông Chanh chắc má đau hơn gấp bội phần, nhất là những buổi chiều má bắc ghế ra hàng ba ngồi ngẩng mặt nhìn về chiếc cầu uy nghi tắm nắng, dưới chân cầu rớt lại mấy giọt buồn thỉu buồn thiu như nước mắt má tôi.

- Đi thôi má! Đi để… chạy trốn nỗi đau.

Nói đến đây, má tôi bật khóc. Hôm dọn nhà, má trân trọng từng món đồ nhỏ nhoi như cái li, cái chén, cả bộ đồ nghề thợ mộc, thợ hồ của ba tôi. Tôi nói với má cái nào mang được thì mang, không thì cho hàng xóm dùng, mang theo lỉnh kỉnh, nhọc lòng lắm. Mắt má buồn buồn. Sau mấy ngày dọn dẹp má cũng chỉ gom được ít đồ gọi là đem theo làm kỉ niệm, mai mốt nhớ quê, nhớ nhà cũ, nhớ sông Chanh má lấy ra ngắm nghía mà hồi tưởng về những năm tháng xa xưa…

- Đem gì thì đem, chứ nước sông Chanh sao mà đem được, con ha?

Má tôi nói vậy. Sông Chanh làm sao mang theo được? Cả nước sông cũng thế. Má con tôi đâu thể rót nước sông Chanh đầy lòng dạ của mình mà mang theo suốt hành trình biệt xứ. Buổi chiều cuối cùng ở lại sông, má ra bờ sông ngồi nhìn từng cánh sóng bạt ngàn, thuở ấy ghe tàu qua lại ít hơn, mặt sông bao giờ cũng bình yên và đêm đêm lại văng vẳng “Điệu hò sông Chanh” ngọt ngào mà sao nghe rưng rưng nước mắt. Má vốc nước sông Chanh rửa mặt, kì cọ chân tay. Má nghiêng đầu để nước sông đẫm ướt mái tóc sợi đen sợi trắng xen lẫn nhau, để mùi sông Chanh thấm vào da thịt má.

Thế đấy, con sông Chanh che chở chúng tôi. Con sông Chanh ngủ yên trong tâm hồn chúng tôi từ lúc rời quê. Có những đêm nằm mơ, tôi thấy mình bồng bềnh trên sông. Nước trôi. Tôi trôi. Tôi lạc vào bờ bãi sông Chanh rợp màu xanh đỏ tím vàng của hoa dại và màu xanh của cỏ. Đẹp lắm! Và, tôi thấy ba tôi. Ba ngồi trên bờ sông Chanh, người ba ướt sũng. Ba dang tay về phía tôi, mỉm cười. Rồi ba khuất dạng giữa dòng sông. Nước trôi chầm chậm…

Tôi lớn lên bên sông Chanh. Ngoại nói hồi mới sinh tôi ra, má nấu nước sông Chanh tắm gội cho tôi sạch sẽ, sáng nào cũng bồng tôi ra vạt cỏ ngoài bờ tắm nắng để đến chừng tôi lớn lên đôi chân được khỏe mạnh, thịt da rắn chắc. Nước sông quê đã tiếp thêm nguồn sức mạnh cho tôi, có lẽ vì vậy mà chưa bao giờ tôi gục ngã trên quãng đường đời.

Mùa Hè, mực nước sông Chanh hạ xuống. Cứ mấy hôm tôi lại thấy có đám lục bình trôi tấp vào bờ rồi nấn ná ở đó, đêm nước lớn mới thong dong ra đi. Dòng sông Chanh bắt nguồn từ đâu tôi không biết, đổ về đâu tôi cũng không biết. Má không biết, ngoại không biết. Trong nhà, chỉ ba tôi là biết. Đêm đêm, ba nằm trên võng giăng ngoài thềm ba hút thuốc, ho sù sụ rồi kể cho tôi nghe chuyện dòng sông này rẽ ngoặt thành những dòng sông khác, mang nước về những miền đất khác.

Hồi ấy ba đã từng ra đi, chí làm trai vùng vẫy bốn phương, sông ba đã qua mà biển ba cũng đến. Vậy rồi ba mỏi chân, ba về lại quãng sông này dựng nhà dựng cửa, dựng lại cuộc đời với mảnh vườn nhỏ đầy cây trái phía sau. Rễ cây vươn dài hút phù sa sông Chanh mà lớn nhanh như thổi. Ngày vườn cây sai trái là lúc ba nổ máy koler chạy qua bên kia sông đón má tôi về làm vợ.

Lời thề của ba má tôi có sông Chanh chứng giám – lời thề ghi khắc vào sông. Mùa đông, nước sông dềnh dàng. Mấy lần có người qua sông khuya, đắm ghe, tiếng la hét thất thanh cùng tiếng quẫy đạp nước giữa bao la sóng gợn, ba tôi tức tốc lao nhanh xuống bãi sông nhổ mái dầm bơi xuồng ra cứu những người xa lạ. Tôi thường hỏi từ ấy tới nay ba đã cứu được bao nhiêu người chết đuối trên quãng sông này. Ba tôi ngồi tính rồi lắc đầu, bảo “Không nhớ, nhiều lắm!”. Thế là mỗi đêm ba thường bơi xuồng qua lại trên sông, tôi gọi ba về ngủ thì ba nói không yên lòng chợp mắt… Ánh mặt trời xuyên qua cửa sổ rọi vào mắt tôi. Tôi giật mình thức giấc, nghe má gọi: - Bo ơi, ra đây mà xem, nhanh lên, Bo. Tôi bước xuống giường, xỏ đôi dép vào chân rồi vừa chạy vừa dụi mắt. Má trỏ tay về phía Nam sông Chanh, trời ơi, tôi trố mắt rồi dụi thêm lần nữa để nhìn cho rõ: - Trời ơi, cái gì… cái gì sừng sững vậy má? - Móng cầu đó. Họ đổ từ mấy hôm trước mà má con mình không trông thấy. Tôi trầm trồ: - Đẹp quá! Vậy là từ nay muốn sang nhà ngoại má con mình không còn phải bơi xuồng nữa, má ha. - Ừ! Con thấy ai không - Má tôi lại chỉ đám người lô nhô phía trên nhịp cầu xây dở, nói tiếp - Ba con đó. Hóa ra mấy hôm nay ba con đi xây cầu.

Vậy mà má tưởng ba bỏ má đi đâu, trách lầm ba, tội ba. Tôi cười mỉm. Đám người trông xa chỉ bé bằng con kiến, nhưng tôi vẫn cố mường tượng ra đó là ba của tôi. Người ba hiền lành. Người ba chân chất, yêu thương má con tôi rất mực. Tôi nhớ ba. Mấy hôm nay ba không về nhà, tôi đã khóc ròng vì tưởng mình làm nên lầm lỗi gì mà ba giận bỏ nhà ra đi. Trời ơi, tôi muốn chạy đến đó mà ôm lấy ba, mà hôn ba. Nhưng má nói: - Thấy vậy chứ xa lắm, Bo ạ! Rồi mai mốt ba sẽ về.

Tôi gật đầu. Từ hôm đó, mỗi ngày tôi đều ngồi bó gối trên thảm cỏ xanh dưới bờ sông trông về phía cây cầu đang xây, lòng vui. Tôi nhớ mỗi lần muốn qua sông, tôi với má phải ngồi trên chiếc xuồng chòng chành, sóng dập dềnh như muốn úp ngược chiếc xuồng lại, nhấn chìm má con tôi. Tôi sợ lắm. Bến đò chị Thắm ngày mấy lượt qua sông. Nhiều lúc thấy bóng chị với bóng xuồng nhỏ như con thoi giữa mịt mù sóng nước sông Chanh, tôi thấy thương chị quá đỗi.

Chị chèo đò không phải vì mưu sinh mà vì tâm hồn chị đã gắn liền với bến nước này, dòng sông này. Chị quý từng bước chân về với quê hương nặng trĩu phù sa của mình, chị đưa đò mặc kệ ngày mưa tháng nắng… Rồi mai này cầu sông Chanh được xây xong, chắc chị Thắm buồn lắm, con đò buồn thiu nhưng cũng đành chịu, má nói mọi thứ rồi cũng đổi thay, bằng cách này hay cách khác, quy luật thời gian sẽ xóa bỏ những thứ cũ xưa để thay thế vào bằng những điều xứng đáng hơn… Đã bao nhiêu năm trôi qua, những lần thâm nhập cuộc sống khiến tôi hiểu thêm về nỗi khổ của con người. Đằng sau những thứ hiện đại, bền vững kia là vô vàn sự hi sinh, máu xương và nước mắt của con người, như chiếc cầu mà chúng tôi đang đi qua.

Anh bảo vệ nể chúng tôi là đoàn văn nghệ sĩ về đây thâm nhập đời sống nên cho chúng tôi dừng xe trên cầu ít phút nhìn ngắm cảnh vật, nhìn ngắm sông Chanh.

Phương lay: - Bo, sao không xuống ngắm cảnh, sông Chanh đẹp và rộng lắm!

Mắt tôi hơi cay, không biết tại gió hay tại điều gì khác mà nó cay đến thế. Tôi nói: - Phương xuống đi, tôi không xuống đâu.

Phương nhìn tôi bằng ánh mắt lạ lẫm rồi xuống xe. Tôi ngồi một mình, lòng ngổn ngang với những kí ức nhuốm màu xưa cũ. Nhịp cầu sông Chanh đã chứng kiến một dấu vết đau thương, đó là khoảnh khắc chộn rộn tiếng la hét, tiếng khóc, tiếng rên rỉ xót xa, tiếng người còn sống kêu gào lục tìm thân xác người thân trong đống đổ nát khi cầu sập nhịp. Má tôi tìm chồng. Còn tôi tìm ba. Má hóa điên…

Đó là buổi hoàng hôn chập choạng, một âm thanh kinh hoàng tưởng như rung rinh bờ đất bên kia sông, sóng cuồn cuộn sóng. Má con tôi đang lúi húi chẻ củi sau nhà hớt hải chạy ra nhìn về phía cầu sông Chanh. Má tôi chỉ kịp hét lên: “Trời ơi, cầu sập. Bo ơi, chồng ơi…”, rồi má khuỵu xuống. Mắt tôi đầm nước. Tôi đỡ má dậy rồi dìu má chạy về phía Nam, nơi có cây cầu chưa xong một nhịp dẫn đã sập vì một lí do nào đó, chôn vùi mấy chục mạng người trong đống bê tông đổ nát dưới chân cầu.

Hì hụp. Vật vã. Khóc. Ngất. Chúng tôi cào xới đống bê tông sắt nhọn bằng đôi bàn tay xương thịt của mình đến toát máu mà vẫn không tìm thấy xác ba. Xác những người khác đã được đưa lên bờ, đắp chiếu, thắp hương, chờ người nhà đến nhận mặt tử thi. Cảnh tượng ấy thật đau lòng.

- Má ơi, con mệt mỏi quá rồi, má ơi, ba ơi! Tôi bất lực ngồi xuống đống bê tông, khóc ròng, vừa đau vừa tủi. Nước mắt tôi rơi rơi trên mảnh vụn bê tông. Chiều đau thương. Chiều li biệt…

- Phương biết không, hồi trước con sông Chanh không rộng thế đâu, hai bên bãi bờ xanh um, đẹp lắm! Giờ thì sông bị người ta nạo vét, tàu bè chạy qua sóng đánh sạt lở bờ sông.

Sông không còn yên bình như trước.

Tôi kìm lòng bước xuống cầu sông Chanh, đứng cạnh Phương. Tôi chỉ tay về phía xóm nhỏ hiền lành, nói khẽ: - Phương thấy không, nhà tôi ngày xưa ở đó. Từ lúc ba tôi qua đời, má con tôi không còn ở đó nữa mà chuyển hẳn lên thành phố. - Tôi biết, thôi Bo đừng mãi đớn đau, máu ba Bo (cùng những người khác) nhuộm thắm chân cầu, để hôm nay chúng ta đi qua, chiếc cầu sừng sững nối hai bờ sông rộng. - Hồn ba tôi đã hóa vào sông Chanh. Ba ở lại sông.

Chúng tôi đứng trên cao, trời đầy gió. Tôi nhìn xuống sông. Ở đó là ba. Sông là ba. Tôi thèm những giấc mơ mình được trôi bồng bềnh trên sông, như trôi trong tấm lòng êm ái của ba. Ba là vĩnh cửu.

Hoàng Khánh Duy

Hoa hồng đỏ

Con không muốn cài hoa hồng màu trắng,

Dẫu đời con bao cay đắng chông gai...

Mẹ cho con một vóc dáng hình hài,

Nhưng tâm ý con trôi trong biển khổ.

Vu Lan chừ đã đến rồi,

Màu hoa đỏ thắm tinh khôi con cài...

Không còn lạc lối trần ai,

Niềm tin tỉnh thức sáng hoài tâm con !

NM

Bóng chiều đi qua

"Mẹ già như chuối chín cây

Gió lay mẹ rụng… con chịu mồ côi

Mồ côi tội lắm ai ơi!

Đói cơm khát nước biết người nào lo”

Lời hát ru nhẹ nhàng mà trầm buồn da diết ấy đi vào trong cả giấc mơ của Hiền. Bao lần chị giật mình thảng thốt ngồi bật dậy… ngơ ngác nhìn quanh. Chẳng có gì ngoài bóng đêm lạnh giá bao trùm hai dãy xà lim hun hút. Chốc chốc vẳng lại tiếng thạch sùng chặc lưỡi, tiếng chí chóe của lũ chuột ưa khuấy rối trong xó tối. Và cả tiếng thở dài của ai đó dội qua mấy bức tường xanh rêu im ỉm…

Đằng sau cánh cửa song sắt, sự sống và cái chết chỉ cách nhau một đường ranh hoặc là kéo dài đến vô tận. Ngày đầu tiên bước chân qua ngạch cửa trại giam, Hiền coi như đời mình đã chết. Chết với bất cứ lý do gì thì cũng một lần chết, thế thôi. Vậy mà Hiền vẫn không thể chết được. Hôm bé Ti được bà ngoại dẫn vào thăm, thằng bé cứ ôm chầm lấy chị. Dường như dự cảm được điều suy nghĩ của mẹ, nên nó bi bô mãi: “Mẹ ơi! Mẹ về với con nhé. Con nhớ mẹ lắm. Mẹ đừng chết. Nhất định mẹ không được chết”.

Nước mắt bao giờ cũng chảy xuôi. Thương con thơ mới mấy tuổi đầu đã chịu cảnh bơ vơ côi cút, Hiền còn đau lòng hơn với cảnh mẹ già phải tần tảo thăm nuôi mình trong cảnh tù tội. Cả đời mẹ… cho đến tân tuổi già bóng xế vẫn chưa có được một ngày an vui nhàn nhã. “Má già rồi. Chẳng biết sống chết ngày nào. Nhưng bé Ti, nó ngoan lắm. Ngày nào cũng lên bàn Phật tụng kinh với má để cầu nguyện cho con mau trở về. Tuổi thơ mất mẹ bất hạnh lắm còn à! Hãy sống vì con. Cũng như má đã sống cả đời vì con”. Nước mắt lưng tròng, Hiền nghe má nói mà như ngàn mũi tên đâm vào trái tim mình đau nhói. Lòng mẹ bao la như trời bể. Ôi! giá như trước đây, Hiền biết nghe theo lời khuyên can của mẹ…

- Tiền bạc cần thiết thật, nhưng phải đâu là tất cả. Con trông coi cửa hàng cũng dư ăn dư để. Còn chuyện cho vay góp vốn là trái với lương tâm đạo lý. Vả lại thời cơ may rủi không thể lường hết được.

Hiền lớn tiếng ngắt lời:

- Thời buổi này người ta làm ăn đủ kiểu cả, miễn sao có thật nhiều tiền. Bạn bè đồng lứa đã lên tới đâu rồi chứ đâu phải ì ạch như con. Mà con có làm gì quá đáng. Con gom tiền để đầu tư vào các thương vụ lớn. Tiền đẻ ra tiền. Bao năm tiền lời tiền vốn đều sòng phẳng, đâu có gian dối lường gạt ai đâu.

Người mẹ vẫn nhỏ nhẹ:

- Công việc làm ăn của con, má không rành. Mình có vốn ít thì làm ăn nho thôi. Con đầu tư lớn, nếu gặp rủi ro thì lấy gì trả cho người ta. Má nói để con dè chừng mà suy xét thiệt hơn. Mình làm ăn lương thiện thì trời Phật sẽ hộ trì.

Hiền càng bực mình gắt gỏng:

- Má ơi! Con biết mình đang làm gì mà. Lương thiện với chẳng lương thiện. Má cứ nói toàn những chuyện xui xẻo không đâu…

Rồi điều gì đến cũng phải đến. Hiền dồn hết vốn liếng vay mượn cho vào canh bạc cuối cùng với hy vọng tiền lời bạc tỷ. Vậy mà… thoáng chốc tất cả đã vụt cánh bay xa không để lại chút tăm hơi dấu vết. Tiền mất. Gia sản bị tịch biên phát mãi vẫn không trả hết món nợ khổng lồ. Người ta đưa chị ra tòa. Mức án năm năm tù giam có lẽ còn quá nhẹ đối với nhiêu người. Nhưng với Hiền thế là hết. Mộng ước giàu sang chỉ còn là nắm tro tàn hư ảo. Nhà cửa không còn. Hạnh phúc cũng đổ vỡ. Người chồng sau nhiều năm chung sống, cũng dứt áo ra đi với không ít lời đắng cay nghiệt ngã.

- Con đừng nghĩ quẩn quanh nữa. Mấy năm thụ án rồi sẽ chóng qua. Nếu con có niềm tin và nghị lực thì cuộc sống ngày mai vẫn còn nhiều ý nghĩa. Những gì con đã gây ra thì phải nhận lấy hậu quả. Chết mà chưa trả hết nợ, thì oan khiên còn đeo đẳng đến kiếp sau...

Hiền cười nhạt, giả tảng như không nghe lời mẹ nói bên tai. Đến nước này mà bà còn đem chuyện nhân quả báo ứng gì gì đó nói mãi. Bao đêm nằm trong ngục tối, Hiền cũng đã suy nghĩ lung tung lắm rồi. Chị ước mong kiếm thật nhiều tiền. Đồng tiền không do công sức, nhưng Hiền cũng đã đổ biết bao tâm trí vào đó. Chỉ vì quá cả tin vào năng lực và sự xét đoán của mình, chị đã không nghĩ đến một kết cục bi thảm. Hiền cũng chẳng hề có ý lường gạt ai. Không bỏ trốn khi công việc làm ăn thua lỗ vỡ nợ.

- Hiền à! Hiền…

Sáng sớm Hiền còn đang mơ màng thì chị Ba đến gọi dậy: -Em chuẩn bị công việc quét dọn sớm. Sáng nay, tất cả tù nhân sẽ được xuống trại nghe thuyết pháp.

Hiền ngỡ tai mình lùng bùng nên hỏi lại: - Là sao? Em chưa hiểu?

Chị Ba giải thích: - Qúy thầy ở thành phố vẫn thường ra đây giảng pháp, giao lưu với tội nhân. Cũng nhằm giúp họ ổn định tinh thần, tìm lại niềm tin và lẽ sống ngày mai…

Hiền vội lên tiếng: - Thôi cho em xin. Mà em không xuống nghe có được không?

- Em nên xuống nghe. Quý thầy nói chuyện hay lắm. Phù hợp với tâm lý lòng người. Nhân mùa Vu lan, thầy sẽ giảng về tình mẹ, có cả lễ cài hoa hồng… Nếu muốn em sẽ cùng với mọi người giao lưu ca hát giúp đầu óc thư giãn thoải mái đôi chút.

Hiền dõi nhìn theo chị quản lý căn tin trại giam vừa đi khuất. Những ngày mới vào trại, Hiền được chị Ba an ủi khuyên bảo như đứa em nhỏ. Chị cũng là tù nợ, đã có thâm niên mười năm ở trại giam này. Chị được giảm án và đặc cách về làm bên căn tin. Cuối năm nay chị sẽ trở về với đời sống bình thường. Chồng thì đã có gia đình khác. Ba đứa con ngày chị đi tù chúng còn bé xíu. Nhờ mấy người dì nuôi nấng cho ăn học. Bây giờ đứa nhỏ nhất cũng sắp vào đại học rồi. Chị rất tự hào về các con…

- Nhìn chúng trưởng thành nên người chị vui lắm. Chị chỉ ân hận một điều là ngày mẹ chị bệnh rồi xuôi tay nhắm mắt, chị không có mặt bên mẹ. Ngày mới vào tù, chị cũng chán đời, cũng muốn chết như em vậy. Rồi thời gian, chị lấy lại được niềm tin là nhờ biết niệm Phật và nghe thuyết giảng. Có những lỗi lầm quá khứ mình không thể nào gột rửa hết được. Chỉ còn biết tỏ lòng ăn năn hối cải, hướng thiện và nhìn về tương lai…

Suốt ngày người Hiền cứ bần thần. Chị làm việc mà tâm trí cứ để tận đâu. Chờ mãi vẫn không nghe ai gọi ra gặp người nhà. Chắc má Hiền bận đi chùa. Trời mưa dầm từ sáng sớm đến gần trưa mới dứt. Tháng Bảy mưa ngâu. Mùa Vu lan thắng hội. Mùa xá tội vong nhân. Và hôm nay đã là ngày rằm. Ngày gắn kết mọi thâm tình cốt nhục yêu thương. Mấy cụm từ này dường như Hiền chỉ mới kịp ghi nhớ và hiểu ra…

***

- Mẹ ra kìa ngoại… Mẹ ơi! Hôm qua dì Loan và ngoại dẫn con đi chùa. Con được sư phụ cài hoa màu hồng. Dì Loan thì cài hoa trắng. Con cũng xin một bông hoa màu hồng cho mẹ. Dì Loan nói vì mẹ còn bà ngoại…, Hiền bước ra phòng khách chưa kịp ôm lấy con thì thằng bé đã liếng thoáng đủ điều. Chị nói với mẹ khi nhìn thấy một giỏ đầy thưc ăn bánh trái: - Má đừng mang gì cho con nữa. Con không thiếu gì đâu. Má già rồi và còn lo cho bé Ti nữa.

- Chỉ là vài món chay và ít trái cây. Con ở trong đây khỏe là má mừng. Con đừng nghĩ ngợi gì cả. Đã có con Loan lo cho má.

Hiền quay nhìn Loan, cô em họ mà trước đây chị cho là kẻ lập dị khác người. Loan thích đi chùa, làm từ thiện, thích những việc chẳng đem đến chút lợi lộc bạc tiền nào cho cuộc sống bản thân.

- Chị cám ơn Loan. Cám ơn em nhiêu lắm…

Hiền nghẹn lời xúc động. Loan bước tới nắm lấy tay chị: - Chị đừng nói vậy. Em mồ côi mẹ. Được má Hai và chị thương yêu nuôi dạy từ nhỏ. Bây giờ chị có chuyện, thì em cũng phải có bổn phận lo cho má Hai. Chị an tâm đừng lo nghĩ nhiều. Mấy năm rồi cũng qua nhanh…

Quay qua bé Ti, Loan vội nhắc: - Ti, con cài hoa hồng cho mẹ Hiền đi…

Nhìn đôi tay bé nhỏ của con cài cành hoa hồng vải lên ngực áo mình, nước mắt Hiền chực trào ra. Không như chị Ba, Hiền còn diễm phúc cài hoa hồng đỏ, để được tự hào vì còn có mẹ trên đời. Màu hoa gợi lên bao niềm vui và cả nỗi buồn của một đứa con lầm lỗi không vẹn câu hiếu đạo với người mẹ sinh thành. Hiền chợt rùng mình. Nếu như chị chết, thì bé Ti sẽ ra sao. Màu hoa trắng nhuộm buồn vây kín cả đời người trong nỗi mất mát chia xa tình mẫu tử.

Hôm qua, Hiền lên giảng đường dự buổi nói chuyện của quý thầy. Chị ngạc nhiên khi nhìn những bạn tù, nhiều người còn khá trẻ, chăm chú lắng nghe hết sức kính cẩn. Những gương mặt… lúc này trông thật hiền lành chất phác lại đỏ hoe trong tiếng sụt sùi. Vài người gục mặt thổn thức. Thầy giảng ý nghĩa của ngày Lễ Vu lan, về ân đức sanh thành, về công lao khó nhọc của cha mẹ. “Ai sanh con lại không muốn con nên người hữu dụng. Con người có thể lầm lạc rồi xây dựng lại bằng niềm tin và ý chí… Nhưng một khi đánh mất tình mẹ, thì đi hết cuộc đời cũng không thể tìm kiếm lại được”. Mắt Hiền cay cay. Chị cũng khóc.

Bóng chiều xuống nhanh. Sau cơn mưa thì bầu trời lại tỏa sáng. Hiền đứng lặng dõi nhìn theo dáng nghiêng nghiêng của mẹ cho tới khi khuất dần sau cánh cổng nhà giam. Bỗng chị giật mình vì những âm thanh rộn ràng dội lại từ phía trong hội trường. Giờ này các phạm nhân đã bắt đầu trình diễn văn nghệ. Những bài hát về lòng mẹ được cất lên. Những cung bậc chứa chan niềm yêu thương như những mạch nguồn tuôn chảy không bao giờ vơi cạn. Bất giác Hiền nghe lòng nhẹ nhõm bâng khuâng. Có một niềm tin vừa được khơi dậy, chói sáng nơi tận cùng tâm thức u minh.

Một ngày sắp trôi qua. Năm tháng rồi cũng nhanh chóng đi qua. Cuộc sống ngày mai với Hiền chắc chắn sẽ không còn là chuỗi ngày dài lê thê buồn thảm.

Nguyễn Minh Khuê

Sưu tầm

Chờ,

Hoàng hôn đổ xuống bên sông,

Thèm cơn mưa đến chênh chông lối về...

Thuyền ai nhẹ lướt bến mê,

Tìm trên sóng chút hồn quê xa mờ !

NM

Về lại bến sông xưa

Hồi còn ở với ngoại trong căn nhà sàn cặp mé sông, cứ chiều chiều, tôi lại cho chân mình vào khỏa nước sông, đưa mắt nhìn những khóm lục bình trôi đi mải miết. Ngoại ngồi trên xuồng, lấy dầm vói vớt mấy nhánh củi mục trôi sông hay mấy chai lọ và những đồ bằng nhựa bị bỏ đi để bán lại cho cô mua ve chai mà buổi trưa nào cũng cập vào bến nói vọng lên bờ “hôm nay có gì bán không bà Hai ơi”.

Những ngày mưa nặng hạt, ngồi trong nhà ngó ra, bong bóng nước ken dày cả mặt sông. Lâu lâu lại có chiếc ghe bán hàng chạy vụt qua mà chẳng tìm chỗ trú. Người đàn ông cầm lái co ro trong miếng cao su chật chội vẫn xé mưa chạy về phía trước. Tôi vẫn nhìn về phía chiếc ghe cho đến khi nó chìm vào màn mưa trắng xóa. Nghĩ, bên trong ghe còn có bao phận người lênh đênh cố tìm cho mình một bến dừng chân?
Như tôi, 5 - 6 tuổi, ba má cập ghe lại bến sông nhà ngoại, dắt tôi lên bờ chỉ vì muốn con mình biết được chữ nghĩa, sau này lỡ có đi lạc cũng biết đường về… Bữa đó tôi khóc dữ lắm, cứ dõi mắt nhìn ra bến sông có mấy rặng ô rô xơ xác. Đêm đầu tiên ở nhà ngoại là một đêm mưa rả rích, căn nhà lá nghiêng một bên chỗ nào cũng dột, những cơn gió thổi vào lạnh cả sống lưng. Chắc vì vậy mà nước mắt cũng mau khô hơn. Ngoại nằm gác tay lên trán, lâu lâu lại vuốt tóc tôi “sao giờ này còn chưa ngủ nữa con, tới hè ba má con về rước, coi vậy chớ nhanh lắm”.

Hừng sáng, ngoại đã bơi xuồng dỡ lú dưới sông, cất vó luôn chỉ vừa đủ ơ kho quẹt cho hai bà cháu ăn sáng chiều. Hôm nào trời mưa, ngoại để tôi ở trong nhà, chẳng cho theo cùng. Cầm chiếc dầm nhỏ ngoại đẽo cho tôi mà lòng buồn đến lạ. Cái nón lá rách vành không che nổi gương mặt lạnh căm, tôi rưng rưng nắm đôi bàn tay móp méo đang khẽ run lên của ngoại. Chẳng biết phải thương bao nhiêu cho vừa.
Ngoại bán thêm nước màu thắng từ nước dừa. Mỗi lúc ngoại thắng nước màu, tôi vẫn ngồi cùng ngoại bên cái cà ràng rực lửa. Ngoại hay biểu tôi ngồi yên những lúc thấy tôi khỉ khọt với củi lửa. Khi đem nước màu đi bán, tôi ngồi trước mũi xuồng với chiếc dầm vừa tay, ngoại chèo phía sau, ngang qua những mái nhà, lại rao “ai mua nước màu nước dừa hôn”. Xuồng cập dưới mé sông, ngoại dỡ nắp cái khạp da bò nhỏ, múc từng vá nước màu sền sệt đen óng vào cái keo của người mua hoặc vào cái túi nylon rồi cột lại cho khách. Những đồng bạc lẻ được ngoại cất vào cái khăn màu cháo lòng kỹ lưỡng. Trên mỗi khúc sông qua, ngoại vẫn dừng lại mỗi khi thấy củi mục, chai lọ. Có hôm may mắn ngoại còn nhặt được món đồ chơi bằng nhựa cho tôi. Món đồ chơi đứa trẻ nào bỏ đi (hay làm rơi) lại là món quà cho đứa trẻ khác. Buổi chiều tắt nắng, tôi hay nằm dưới xuồng ngước mặt lên trời nhìn những áng mây trôi trên nền trời xa thẳm, một vài cánh chim lạc bầy cố nhớ đường bay về tổ. Trong ý nghĩ lúc ấy của tôi, chiều mênh mông hơn tôi tưởng.
Có hôm trên đường về, xuồng của tôi và ngoại phải tấp vào một rặng dừa nước hay bụi cây nào đó để đụt mưa. Tôi ngồi trong lòng ngoại, hé miếng cao su nhìn ra bên ngoài mặt sông, màn mưa vẫn trắng xóa. Tôi đưa tay ra hứng nước mưa: “Mưa điệu này chắc còn lâu mới tạnh hen ngoại”. Ngoại chỉ cười: “Ờ, hồi tối nghe đài báo bão…”.
Những bận đi về trên nhánh sông quê, chợt thấy sông quê mình bao dung quá đỗi, chở che biết bao nhiêu thân phận con người mưu sinh lênh đênh cùng sóng nước. Ghe dừng lại không lưu lại dấu nằm dưới sông, chỉ có những ánh nhìn là còn vương lại đâu đó nơi bến sông, bởi những dáng người trên bờ vẫn hay nói vọng xuống ghe “có cần nước mưa thêm hông? Lên bờ xách mớ củi xuống ghe để dành chụm? Nhà có buồng chuối già đem xuống cho tụi nhỏ ăn lấy thảo?”. Để có lần quay ghe về lại, chủ ghe tức tốc nhảy lên bờ cầm tay nhau “má khỏe không má. Con mang cho má chục nem chua, mấy chai dầu gió với con chó phốc…”.
Giờ về lại bến sông xưa, mái nhà ngày xưa chỉ còn lại một bãi đến trống trơ. Ngoại đã không còn nữa. Trời lất phất mưa như cái hôm rời nhà ngoại, tôi đứng dưới ghe ngoái đầu nhìn lại dáng ngoại già nua vì mưa nắng. Má quệt nước mắt cho tôi, bảo tựu trường năm sau lại về ở với ngoại. Mà điều đó đã không thành hiện thực. Ngoại ra đi vào một ngày mưa rơi lất phất. Mớ nước màu thắng bằng nước dừa vẫn chưa kịp nguội đi. Chiếc xuồng chênh chao sóng nước. Tôi lấy cây dầm và cái khạp da bò xuống ghe, nước mắt rơi suốt dọc đường đi.
Ngày về, tôi áp mặt vào sông, nhìn hoàng hôn đổ dài trên mặt nước. Chợt thèm một cơn mưa về qua lối cũ. Tôi ngồi bên bụi cỏ ven đường, chờ một chiếc xuồng lướt nhẹ trên sông. Tôi đã ngồi chờ ở đó rất lâu…
Nguyễn Chí Ngoan