Tất cả các hình ảnh trong chủ đề Tình Quê nầy đều là hình chụp của hai cô cháu khi đi vãng cảnh Bình Chánh và Trà Vinh
Mối Tình Quê Ngoại (T đọc)
Người Tình Quê
Xuân đất khách,
Xuân đất khách luôn hướng về quê cũ,
Kiếp tha hương lòng sao mãi vấn vương...!
Chạm cốc nâng ly lữ khách bên đường,
Tạm an ủi với người đồng cảnh ngộ
Biết bao giờ ta trở về chốn cũ ?
Đốt hương trầm trong giây phút thiêng liêng...
Để nhớ thời ta lưu lạc mọi miền,
Lòng vương vấn cố hương thời vị ngộ !!
Tình Quê hương
Thuyên,
Đồng là hai người bạn thân cùng ở một làng: Làng Mỹ Lý. Sau ba tháng
vào tìm việc ở Nam Kỳ, hai người mới tìm được hai việc làm tạm ở ga Gò
Đen. Ga này ở giữa con đường Sài Gòn - Mỹ Tho, một nơi nổi tiếng giàu
nhất về ruộng lúa. Khách qua lại toàn là những dân quê ở hai vùng Thanh
Trưu và Bá Chẩn. Công việc của Thuyên, Đồng cũng không đến nỗi vất vả
lắm. Lúc còn là hai tên thất nghiệp lang thang đi tìm việc khắp Sài Gòn
thì hai người ít khi nhớ đến quê hương. Nhưng lúc tìm ra việc thì tình
quê hương dạt dào luôn trong tâm trí.
Những buổi nghỉ việc, hai người lại lững thững nắm
tay nhau, đi trên con đường về làng Vân Thọ. Vì con đường này giống với
con đường chính của làng Mỹ Lý quá. Cũng hai hàng cây sầu đông chạy
thẳng giữa quãng đồng lúa chín, cũng cái miễu Thánh xa xa và mấy đống
rơm cao chót vót sau bụi tre già cuối xóm.
Đi trên quãng đường này, Thuyên - Đồng có cái cảm giác là sắp về nhà mình. Nhưng mỗi lúc qua khỏi cái cầu dài, hai người lại đứng nhìn nhau ngơ ngẩn. Vì trước mặt hai ngưới, quang cảnh chung quanh đã đổi hẳn. Những cây dừa vươn mình trên dòng nước đục, hay vài cô gái miền Nam chèo thuyền giữa đám lau già, không cho hai người tưởng tượng đến làng Mỹ Lý nữa.
Thuyên vòng tay nhìn mông ra xa rồi lẩm bẩm: Uổng thật, giá đến đây không gặp con sông này thì chúng mình đã tưởng về xóm Thạch Lũy rồi.
Đi trên quãng đường này, Thuyên - Đồng có cái cảm giác là sắp về nhà mình. Nhưng mỗi lúc qua khỏi cái cầu dài, hai người lại đứng nhìn nhau ngơ ngẩn. Vì trước mặt hai ngưới, quang cảnh chung quanh đã đổi hẳn. Những cây dừa vươn mình trên dòng nước đục, hay vài cô gái miền Nam chèo thuyền giữa đám lau già, không cho hai người tưởng tượng đến làng Mỹ Lý nữa.
Thuyên vòng tay nhìn mông ra xa rồi lẩm bẩm: Uổng thật, giá đến đây không gặp con sông này thì chúng mình đã tưởng về xóm Thạch Lũy rồi.
Đồng đưa tay chỉ một nếp nhà ngói bên vệ đường rồi nói tiếp:
- Còn cái nhà xinh xắn kia là biệt thự của cô Ái Thu làng mình.
Thuyên nhìn Đồng mỉm cười:
- Nhớ rõ ràng nhỉ, nhưng đất Nam Kỳ bốn mùa nắng gắt, có mùa thu đâu mà bảo có cô Ái Thu.
Trên phiến đá trắng bên vệ đường, hai người lại lẳng lặng quàng vai nhau ngồi xuống. Trời càng về chiều, gió càng lạnh. Hai người dần dần ngồi khít gần lại để truyền hơi ấm cho nhau.
Bóng tối từ từ lan rộng ra trên quãng đồng lúa chín. Ở về phía ga, vài ngọn đèn đã bắt đầu lấp lánh sau mấy hàng cây đen sẫm.
Như muốn tự dối, Thuyên vui vẻ bảo Đồng:
- Đồng ơi. Chúng ta hãy đi về ga Mỹ Lý nhanh đi chẳng tối rồi.
Không hề lộ vẻ ngạc nhiên, Đồng cất tiếng đáp:
- Ừ, chúng ta về ga Mỹ Lý.
Rồi như mọi chiều, Thuyên - Đồng lại vừa đi vừa hát huyên thuyên, đầu bài hát này nối đuôi bài hát khác...
Một hôm Thuyên, Đồng rủ nhau đi chơi thật xa, nhưng đến giữa trưa thì lạc mất đường về. Hai người phải ghé vào cái quán gần đấy để hỏi đường, luôn tiện để ăn cho đỡ đói. Cùng ăn trong quán ấy có ba người nhà quê trẻ tuổi đùa bỡn với nhau luôn miệng. Nụ cười từ môi này lan qua môi khác, bầu không khí trong quán không bao lâu trở nên vui vẻ lạ thường. Lúc sắp trả tiền, Thuyên mới nhớ mình quên để ví ở nhà, Thuyên bấm nhẹ Đồng hỏi sẽ:
- Đồng có đem tiền theo đấy không?
- Không. Thế Thuyên cũng không có à?
Thuyên lắc đầu ra vẻ lo ngại:
- Thuyên bỏ nhầm quyển sổ con vào túi, còn ví thì để quên ở trong ngăn bàn.
Hai người đang nhìn xuống mặt bàn để tìm kế "tháo thân" thì bên kia bàn, người nhà quê trẻ tuổi nhất đứng dậy nói với chủ quán:
- Hai thầy ngồi bên kia bàn là hai bạn thân của chúng tôi, vậy ông cứ tính chung để tôi trả tiền luôn thể.
Thuyên nghe nói cảm động quá, đứng dậy nhìn người trẻ tuổi một lát rồi ấp úng nói:
- Thật chúng tôi không biết nói gì đây để cám ơn mấy ngài...
Không để cho Thuyên nói dứt lời, người trẻ tuổi nói tiếp:
- Đáng lẽ tôi phải cám ơn hai thầy trước mới phải. Vì hai thầy đã cho tôi nghe giọng nói của mẹ tôi xưa...
Rồi hạ giọng, người ấy thì thầm như hơi thở:
-... Vì mẹ tôi là người Trung Kỳ, và đã qua đời hơn tám năm rồi.
Nói đến đây, người trẻ tuổi lẳng lặng nhìn xuống bàn, hai môi mím chặt ra vẻ đau thương lắm. Còn Thuyên, Đồng thì bùi ngùi nhớ đến quê hương, yên lặng nhìn nhau với hai cặp mắt rớm lệ.
Ngày ba mươi Tết năm ấy, Thuyên Đồng nhất định không đi ăn cơm quán như mọi ngày. Hai người định mời bà Hai, người ở gần đấy đến nấu cơm trong ga, để cúng luôn thể. Hai người cũng không biết cúng ai, nhưng thấy người ta đua nhau cúng, cũng muốn cúng cho vui.
Bàn bạc xong xuôi, Đồng đáp tàu lên Chợ Lớn mua các thức ăn trong tiệm khách, còn Thuyên ở nhà sắp đặt lại ghế bàn để khuya cúng lễ giao thừa.
Lúc Đồng về thì trời đã gần tối. Thuyên tự thân hành qua bên nhà bà Hai để mời bà ấy qua, nhưng rủi bà ấy đã về quê ăn Tết ở Biên Hoà từ sáng sớm. Thuyên lủi thủi đi về kể lại cho Đồng nghe. Hai người chỉ nhìn nhau cười, nhưng trông có vẻ băn khoăn lắm. Ngay lúc ấy, bên kia căn ga có mấy người khách đang ngồi nói chuyện với nhau rất vui vẻ.
Thuyên mở cửa sổ bán vé tàu, chui đầu sang bên kia rồi nói lớn:
- Hôm nay không có chuyến tàu bảy giờ. Đến hai giờ sáng mới có chuyến tàu bất thường ra Bắc.
Vài ba người nghe nói thất vọng quẩy gánh ra về
Thấy trong bóng tối lờ mờ còn vài người ngồi
Thuyên dịu lời nói tiếp:
- Các ngài không ở nhà ăn Tết à? Đi đâu mà sớm thế?
Một tràng tiếng trong trẻo đáp lại:
- Chúng tôi về ăn Tết.
Nhận được tiếng nói Trung Kỳ, hai người mừng rỡ lắm. Đồng đứng sau Thuyên lên tiếng hỏi với:
- Về ăn Tết sao mà chậm thế?
Sau một dịp cười thẳng thắn, tiếng nói ấy lại ngọt ngào reo lên như trước:
- Chậm còn hơn không, hai thầy ạ.
Thuyên thụt đầu vào nhìn Đồng mỉm cười.
Đồng kề miệng bên tai Thuyên nói khẽ:
- Còn cái nhà xinh xắn kia là biệt thự của cô Ái Thu làng mình.
Thuyên nhìn Đồng mỉm cười:
- Nhớ rõ ràng nhỉ, nhưng đất Nam Kỳ bốn mùa nắng gắt, có mùa thu đâu mà bảo có cô Ái Thu.
Trên phiến đá trắng bên vệ đường, hai người lại lẳng lặng quàng vai nhau ngồi xuống. Trời càng về chiều, gió càng lạnh. Hai người dần dần ngồi khít gần lại để truyền hơi ấm cho nhau.
Bóng tối từ từ lan rộng ra trên quãng đồng lúa chín. Ở về phía ga, vài ngọn đèn đã bắt đầu lấp lánh sau mấy hàng cây đen sẫm.
Như muốn tự dối, Thuyên vui vẻ bảo Đồng:
- Đồng ơi. Chúng ta hãy đi về ga Mỹ Lý nhanh đi chẳng tối rồi.
Không hề lộ vẻ ngạc nhiên, Đồng cất tiếng đáp:
- Ừ, chúng ta về ga Mỹ Lý.
Rồi như mọi chiều, Thuyên - Đồng lại vừa đi vừa hát huyên thuyên, đầu bài hát này nối đuôi bài hát khác...
Một hôm Thuyên, Đồng rủ nhau đi chơi thật xa, nhưng đến giữa trưa thì lạc mất đường về. Hai người phải ghé vào cái quán gần đấy để hỏi đường, luôn tiện để ăn cho đỡ đói. Cùng ăn trong quán ấy có ba người nhà quê trẻ tuổi đùa bỡn với nhau luôn miệng. Nụ cười từ môi này lan qua môi khác, bầu không khí trong quán không bao lâu trở nên vui vẻ lạ thường. Lúc sắp trả tiền, Thuyên mới nhớ mình quên để ví ở nhà, Thuyên bấm nhẹ Đồng hỏi sẽ:
- Đồng có đem tiền theo đấy không?
- Không. Thế Thuyên cũng không có à?
Thuyên lắc đầu ra vẻ lo ngại:
- Thuyên bỏ nhầm quyển sổ con vào túi, còn ví thì để quên ở trong ngăn bàn.
Hai người đang nhìn xuống mặt bàn để tìm kế "tháo thân" thì bên kia bàn, người nhà quê trẻ tuổi nhất đứng dậy nói với chủ quán:
- Hai thầy ngồi bên kia bàn là hai bạn thân của chúng tôi, vậy ông cứ tính chung để tôi trả tiền luôn thể.
Thuyên nghe nói cảm động quá, đứng dậy nhìn người trẻ tuổi một lát rồi ấp úng nói:
- Thật chúng tôi không biết nói gì đây để cám ơn mấy ngài...
Không để cho Thuyên nói dứt lời, người trẻ tuổi nói tiếp:
- Đáng lẽ tôi phải cám ơn hai thầy trước mới phải. Vì hai thầy đã cho tôi nghe giọng nói của mẹ tôi xưa...
Rồi hạ giọng, người ấy thì thầm như hơi thở:
-... Vì mẹ tôi là người Trung Kỳ, và đã qua đời hơn tám năm rồi.
Nói đến đây, người trẻ tuổi lẳng lặng nhìn xuống bàn, hai môi mím chặt ra vẻ đau thương lắm. Còn Thuyên, Đồng thì bùi ngùi nhớ đến quê hương, yên lặng nhìn nhau với hai cặp mắt rớm lệ.
Ngày ba mươi Tết năm ấy, Thuyên Đồng nhất định không đi ăn cơm quán như mọi ngày. Hai người định mời bà Hai, người ở gần đấy đến nấu cơm trong ga, để cúng luôn thể. Hai người cũng không biết cúng ai, nhưng thấy người ta đua nhau cúng, cũng muốn cúng cho vui.
Bàn bạc xong xuôi, Đồng đáp tàu lên Chợ Lớn mua các thức ăn trong tiệm khách, còn Thuyên ở nhà sắp đặt lại ghế bàn để khuya cúng lễ giao thừa.
Lúc Đồng về thì trời đã gần tối. Thuyên tự thân hành qua bên nhà bà Hai để mời bà ấy qua, nhưng rủi bà ấy đã về quê ăn Tết ở Biên Hoà từ sáng sớm. Thuyên lủi thủi đi về kể lại cho Đồng nghe. Hai người chỉ nhìn nhau cười, nhưng trông có vẻ băn khoăn lắm. Ngay lúc ấy, bên kia căn ga có mấy người khách đang ngồi nói chuyện với nhau rất vui vẻ.
Thuyên mở cửa sổ bán vé tàu, chui đầu sang bên kia rồi nói lớn:
- Hôm nay không có chuyến tàu bảy giờ. Đến hai giờ sáng mới có chuyến tàu bất thường ra Bắc.
Vài ba người nghe nói thất vọng quẩy gánh ra về
Thấy trong bóng tối lờ mờ còn vài người ngồi
Thuyên dịu lời nói tiếp:
- Các ngài không ở nhà ăn Tết à? Đi đâu mà sớm thế?
Một tràng tiếng trong trẻo đáp lại:
- Chúng tôi về ăn Tết.
Nhận được tiếng nói Trung Kỳ, hai người mừng rỡ lắm. Đồng đứng sau Thuyên lên tiếng hỏi với:
- Về ăn Tết sao mà chậm thế?
Sau một dịp cười thẳng thắn, tiếng nói ấy lại ngọt ngào reo lên như trước:
- Chậm còn hơn không, hai thầy ạ.
Thuyên thụt đầu vào nhìn Đồng mỉm cười.
Đồng kề miệng bên tai Thuyên nói khẽ:
- Chắc cô này biết chúng mình.
Thuyên láy Đồng xách cây đèn treo rồi hai người cùng qua bên kia căn ga.
Trên chiếc ghế dài kê khít tường, một thiếu nữ mặc theo kiểu Huế đang ngồi giữa một giỏ cam và hai chai rượu.
Thấy Thuyên, Đồng đi qua, thiếu nữ nhoẻn miệng cười hỏi sẽ:
- Thế hai thầy định ăn Tết ở đây à?
Thuyên xoa tay, đáp:
- Có lẽ chúng tôi cũng không ăn Tết được.
Thiếu nữ trố mắt nhìn Thuyên ra ý hỏi.
Thuyên mỉm cười nói tiếp:
- Vì một lẽ rất giản dị là đồ ăn mua về không có ai nấu.
Thiếu nữ đưa tay che miệng cười ngặt nghẽo.
Mấy chai rượu để trên ghế được dịp lại chạm với nhau nghe rất vui tai.
Cười xong, thiếu nữ vuốt lại mấy sợi tóc bay lòa xòa trước trán, hỏi tiếp:
- Thế ngưởi nấu ăn của hai thầy đi đâu?
Đồng bấm Thuyên đi lui rồi chen tới trước đáp:
- Người ấy không đi đâu hết. Nhưng chúng tôi cũng không ăn Tết được.
Không để cho thiếu nữ ngạc nhiên, Đồng nói tiếp:
- Vì sự thật chúng tôi không có người ấy.
Nghĩ một lát, Đồng ngập ngừng nói sẽ:
- Vì vậy, nếu không làm phiền cô, vì chúng tôi biết làm thế này là phiền cô lắm, nhưng...
Thuyên ngắt lời nói thật nhanh:
- Chúng tôi muốn nhờ cô...
Nhưng nói đến đây, Thuyên đã ú ớ tìm không ra chữ. Thiếu nữ Huế tươi cười nói tiếp:
- Nhờ em nấu hộ cho hai thầy phải không. Nhưng tiếc, em chỉ biết nấu thức ăn theo cách ở Trung Kỳ thôi.
Thuyên mừng rỡ:
- Có thức ăn Trung Kỳ để ăn... Tết, thật chúng tôi không muốn gì hơn nữa.
Nói là cúng chơi, nhưng lúc khói trầm tỏa lên khắp nhà và mấy ngọn đèn nến chập chờn trong bóng tối, Thuyên - Đồng cũng cảm thấy sự đầm ấm thiêng liêng của những ngày cúng kỵ. Thuyên kính cẩn rót thêm một tuần rượu vào ly rồi nói:
- Không biết lễ vật này mình cúng cho ai nhỉ?
Thiếu nữ Huế vòng tay nhìn Thuyên đáp:
- Cho những linh hồn tha hương chứ gì.
Thuyên cười nói:
- Ơ hay, nếu vậy chúng mình lại tự cúng cho chúng mình rồi à?
Thiếu nữ vẻ sợ sệt nói sẽ:
- Chỉ nói dại.
Sực nhớ đến những nén hương không có trên bàn thờ. Thuyên hỏi Đồng:
- Đồng có mua hương đấy không?
Đồng nhìn lên bàn thờ nói:
- Ừ nhỉ! Đồng vô tình quên mua mà không nhớ.
Thiếu nữ vội vàng đến mở va-ly, lấy thẻ hương ra rồi nói:
- Đã vô tình quên thì nhớ thế nào được. Nhưng em có sẵn đây, hai thầy lấy mà thắp.
Thuyên đem cái máy đóng vé tàu để giữa bàn thờ, bỏ hương vào trong một cái lạch con rồi tươi cười nói:
- Cái lư hương trông thế mà đẹp.
Ba người nhìn nhau cố che miệng để khỏi bật tiếng cười.
Một lát sau, Thuyên quay lại nhìn thiếu nữ rồi dịu lời:
- Chút nữa tôi quên không hỏi tên cô.
Thiếu nữ vuốt mái tóc rồi nói:
- Tên em?
Đồng gật đầu:
- Vâng tên cô, vì đã hơn hai năm, lần này chúng tôi mới được gặp một cô gái Trung Kỳ bước chân đến ga này.
Thiếu nữ vẫn giữ nụ cười trên môi nói tiếp:
-Tên em là Bá Xuân.
Thuyên quên mình đang đứng trước một cô gái con gái lạ, vỗ tay reo lên:
- Vậy qua năm mới, anh em chúng tôi đã rước được một trăm mùa xuân vào nhà... ga.
Như hưởng ứng với lời Thuyên, một tràng pháo nổ vang gần đấy.
Thiếu nữ ngây thơ nói tiếp:
- Hai anh chớ tưởng một trăm mùa xuân mà thôi đâu. Nhiều lắm cơ, đếm không được! Vì em là Lê... "les" Bá Xuân.
Thuyên láy Đồng xách cây đèn treo rồi hai người cùng qua bên kia căn ga.
Trên chiếc ghế dài kê khít tường, một thiếu nữ mặc theo kiểu Huế đang ngồi giữa một giỏ cam và hai chai rượu.
Thấy Thuyên, Đồng đi qua, thiếu nữ nhoẻn miệng cười hỏi sẽ:
- Thế hai thầy định ăn Tết ở đây à?
Thuyên xoa tay, đáp:
- Có lẽ chúng tôi cũng không ăn Tết được.
Thiếu nữ trố mắt nhìn Thuyên ra ý hỏi.
Thuyên mỉm cười nói tiếp:
- Vì một lẽ rất giản dị là đồ ăn mua về không có ai nấu.
Thiếu nữ đưa tay che miệng cười ngặt nghẽo.
Mấy chai rượu để trên ghế được dịp lại chạm với nhau nghe rất vui tai.
Cười xong, thiếu nữ vuốt lại mấy sợi tóc bay lòa xòa trước trán, hỏi tiếp:
- Thế ngưởi nấu ăn của hai thầy đi đâu?
Đồng bấm Thuyên đi lui rồi chen tới trước đáp:
- Người ấy không đi đâu hết. Nhưng chúng tôi cũng không ăn Tết được.
Không để cho thiếu nữ ngạc nhiên, Đồng nói tiếp:
- Vì sự thật chúng tôi không có người ấy.
Nghĩ một lát, Đồng ngập ngừng nói sẽ:
- Vì vậy, nếu không làm phiền cô, vì chúng tôi biết làm thế này là phiền cô lắm, nhưng...
Thuyên ngắt lời nói thật nhanh:
- Chúng tôi muốn nhờ cô...
Nhưng nói đến đây, Thuyên đã ú ớ tìm không ra chữ. Thiếu nữ Huế tươi cười nói tiếp:
- Nhờ em nấu hộ cho hai thầy phải không. Nhưng tiếc, em chỉ biết nấu thức ăn theo cách ở Trung Kỳ thôi.
Thuyên mừng rỡ:
- Có thức ăn Trung Kỳ để ăn... Tết, thật chúng tôi không muốn gì hơn nữa.
Nói là cúng chơi, nhưng lúc khói trầm tỏa lên khắp nhà và mấy ngọn đèn nến chập chờn trong bóng tối, Thuyên - Đồng cũng cảm thấy sự đầm ấm thiêng liêng của những ngày cúng kỵ. Thuyên kính cẩn rót thêm một tuần rượu vào ly rồi nói:
- Không biết lễ vật này mình cúng cho ai nhỉ?
Thiếu nữ Huế vòng tay nhìn Thuyên đáp:
- Cho những linh hồn tha hương chứ gì.
Thuyên cười nói:
- Ơ hay, nếu vậy chúng mình lại tự cúng cho chúng mình rồi à?
Thiếu nữ vẻ sợ sệt nói sẽ:
- Chỉ nói dại.
Sực nhớ đến những nén hương không có trên bàn thờ. Thuyên hỏi Đồng:
- Đồng có mua hương đấy không?
Đồng nhìn lên bàn thờ nói:
- Ừ nhỉ! Đồng vô tình quên mua mà không nhớ.
Thiếu nữ vội vàng đến mở va-ly, lấy thẻ hương ra rồi nói:
- Đã vô tình quên thì nhớ thế nào được. Nhưng em có sẵn đây, hai thầy lấy mà thắp.
Thuyên đem cái máy đóng vé tàu để giữa bàn thờ, bỏ hương vào trong một cái lạch con rồi tươi cười nói:
- Cái lư hương trông thế mà đẹp.
Ba người nhìn nhau cố che miệng để khỏi bật tiếng cười.
Một lát sau, Thuyên quay lại nhìn thiếu nữ rồi dịu lời:
- Chút nữa tôi quên không hỏi tên cô.
Thiếu nữ vuốt mái tóc rồi nói:
- Tên em?
Đồng gật đầu:
- Vâng tên cô, vì đã hơn hai năm, lần này chúng tôi mới được gặp một cô gái Trung Kỳ bước chân đến ga này.
Thiếu nữ vẫn giữ nụ cười trên môi nói tiếp:
-Tên em là Bá Xuân.
Thuyên quên mình đang đứng trước một cô gái con gái lạ, vỗ tay reo lên:
- Vậy qua năm mới, anh em chúng tôi đã rước được một trăm mùa xuân vào nhà... ga.
Như hưởng ứng với lời Thuyên, một tràng pháo nổ vang gần đấy.
Thiếu nữ ngây thơ nói tiếp:
- Hai anh chớ tưởng một trăm mùa xuân mà thôi đâu. Nhiều lắm cơ, đếm không được! Vì em là Lê... "les" Bá Xuân.
Thuyên thấy thiếu nữ nói chuyện ngây thơ, lại xưng hô thân mật thì sung sướng vô cùng.
- Nếu vậy thì hôm nay nhà chúng ta đầy nức cả mùa xuân.
Ngay lúc ấy, bên quãng đồng xa làng Tân Hiệp, một tiếng còi tàu thét vang lên trong đêm tối. Rồi tiếp đến tiếng máy đều đều của con tàu ra Bắc.
Thuyên buồn rầu cuối mặt xuống đất, rồi với giọng đầy nước mắt, sẽ nói:
- Nhanh thật, đón được mùa xuân chưa đầy hai phút thì đã phải tiễn mùa xuân đi rồi.
Cô Xuân đến ngồi trên chiếc ghế dài, hai tay ôm đầu ra dáng cảm động lắm. Một lát sau, cô ngửng mặt nhìn Thuyên - Đồng rồi với giọng run run, nói thật sẽ:
- Xuân đi chỉ một, còn Xuân ở bên hai anh thì nhiều hai anh ạ.
Rồi gượng cười, nhưng hai mắt đã nhòa cả lệ, cô Xuân nói tiếp:
- Vì em có những Lê... "les" Bá Xuân
Thanh Tịnh
- Nếu vậy thì hôm nay nhà chúng ta đầy nức cả mùa xuân.
Ngay lúc ấy, bên quãng đồng xa làng Tân Hiệp, một tiếng còi tàu thét vang lên trong đêm tối. Rồi tiếp đến tiếng máy đều đều của con tàu ra Bắc.
Thuyên buồn rầu cuối mặt xuống đất, rồi với giọng đầy nước mắt, sẽ nói:
- Nhanh thật, đón được mùa xuân chưa đầy hai phút thì đã phải tiễn mùa xuân đi rồi.
Cô Xuân đến ngồi trên chiếc ghế dài, hai tay ôm đầu ra dáng cảm động lắm. Một lát sau, cô ngửng mặt nhìn Thuyên - Đồng rồi với giọng run run, nói thật sẽ:
- Xuân đi chỉ một, còn Xuân ở bên hai anh thì nhiều hai anh ạ.
Rồi gượng cười, nhưng hai mắt đã nhòa cả lệ, cô Xuân nói tiếp:
- Vì em có những Lê... "les" Bá Xuân
Thanh Tịnh
Bình yên,
Thương nhớ lắm con đường miền quê cũ,
Gió dạt dào xao xác những hàng tre,
Tiếng mục đồng gọi nghé buổi trưa hè....
Trong thanh vắng lòng bình yên đến lạ ?!
NM
Quê hương
"Quê hương mỗi người chỉ một. Như là chỉ một mẹ
thôi...". Nhưng quê hương thời kinh tế thị trường cũng có biết bao thay
đổi. Cái đẹp đi cùng cái chưa đẹp. Cái dở đi cùng cái hay. Vì thế mà
niềm yêu thương cùng sự trăn trở luôn ám ảnh. Chỉ có một điều không bao
giờ thay đổi, lúa đồng vẫn xanh và hoa lục bình vẫn tím...
Tôi vẫn thích cái cảm giác thư thái khi
bước trên con đường làng, con đường nằm giữa hai hàng nhãn nhìn xuống
cánh đồng. Mỗi lần đi xa về tôi không thích đi xe mà đi bộ trên "con
đường nhãn" về nhà. Để nhìn làng xóm, cánh đồng, hàng cây. Thích cảm
giác bình yên, tĩnh lặng của nơi đây. Thích những buổi chiều khói bếp
quẩn quanh trên những nóc nhà, những hàng cây, lãng đãng, mờ ảo. Thích
giấc ngủ dài và sâu không chút lo toan. Về đây, tôi như được trút đi mọi
gánh nặng bon chen nơi đô thành nhộn nhịp.
Mỗi khi thất bại trong cuộc sống, bế tắc trong đường đời, tôi lại trở về với vùng quê nghèo này. Để tìm lại sức mạnh niềm tin, bù đắp, chắp vá lại những vết thương nơi tâm hồn. Khi nhìn những ruộng lúa, dòng sông đầy hoa lục bình, lòng tôi thấy yên tĩnh. Nó đúng là Tara của đời tôi (*).
Nhớ phiên chợ Bình theo bà mua bánh. Nhớ đêm 30 ra chùa thắp hương hái lộc. Nhớ đêm trung thu rước đèn, phá cỗ. Nhớ mùi bánh đúc, ngô bung của mẹ. Nhớ những ngày đi học sớm trộm vải, trộm nhãn ven đường. Và nhớ nụ cười em, cô gái tuổi trăng tròn với bước chân sáo qua cổng trường chuyên năm xưa, nhớ những chiều thứ 7 cùng em về quê trên đường đê ven sông Trà Lý. Nhớ... và nhớ...
Ở đây có những con người thân thuộc, mộc mạc, chất phác dễ gần. Nụ cười luôn tươi mới dù cuộc sống cũng bao nhọc nhằn. Tôi không bao giờ quên buổi tối trước ngày vào đại học. Bà con xóm làng kéo đến chia vui, ân cần dặn dò động viên. Bỗng nhớ đến những vần thơ đầy "chí khí":
"Con trai sinh viên vào ký túc
Thề với lòng "vứt hết" yêu thương
Ngày lên đường hứa thầm với mẹ
Xa nhà con chỉ nhớ quê hương
Nhớ quê mình cũng có một mái trường
Một đàn em với tuổi thơ khó nhọc
Mỗi khi thất bại trong cuộc sống, bế tắc trong đường đời, tôi lại trở về với vùng quê nghèo này. Để tìm lại sức mạnh niềm tin, bù đắp, chắp vá lại những vết thương nơi tâm hồn. Khi nhìn những ruộng lúa, dòng sông đầy hoa lục bình, lòng tôi thấy yên tĩnh. Nó đúng là Tara của đời tôi (*).
Nhớ phiên chợ Bình theo bà mua bánh. Nhớ đêm 30 ra chùa thắp hương hái lộc. Nhớ đêm trung thu rước đèn, phá cỗ. Nhớ mùi bánh đúc, ngô bung của mẹ. Nhớ những ngày đi học sớm trộm vải, trộm nhãn ven đường. Và nhớ nụ cười em, cô gái tuổi trăng tròn với bước chân sáo qua cổng trường chuyên năm xưa, nhớ những chiều thứ 7 cùng em về quê trên đường đê ven sông Trà Lý. Nhớ... và nhớ...
Ở đây có những con người thân thuộc, mộc mạc, chất phác dễ gần. Nụ cười luôn tươi mới dù cuộc sống cũng bao nhọc nhằn. Tôi không bao giờ quên buổi tối trước ngày vào đại học. Bà con xóm làng kéo đến chia vui, ân cần dặn dò động viên. Bỗng nhớ đến những vần thơ đầy "chí khí":
"Con trai sinh viên vào ký túc
Thề với lòng "vứt hết" yêu thương
Ngày lên đường hứa thầm với mẹ
Xa nhà con chỉ nhớ quê hương
Nhớ quê mình cũng có một mái trường
Một đàn em với tuổi thơ khó nhọc
Ngày đến lớp bùn còn vương trên tóc
Đẹp dịu hiền những nét chân quê".
Quê tôi vẫn chưa thoát khỏi cái nghèo, cái khó. Bố vẫn thở dài bên khói thuốc lào, tóc mẹ bạc thêm sau mỗi lần con gửi thư về. Nuôi một đứa con học đại học vẫn là một sự nỗ lực lớn lao với người dân quê tôi.
Tôi vẫn tin vào tương lai tươi sáng của miền quê mình, chỉ sợ rằng nó có mãi còn là nơi tiếp thêm sức mạnh cho tôi sau mỗi chặng đường?!
Đôi chút băn khoăn ấy là vì những năm trở lại đây, quê tôi đang dần thay đổi. Cuộc sống dường như nhộn nhịp hơn, con người bận bịu, lo toan nhiều hơn. Khát vọng làm giàu và sự thay đổi cuộc sống đã bắt đầu giúp cho bộ mặt của làng quê thêm sinh khí, thêm nhuận sắc, nhưng cũng làm mất đi ít nhiều vẻ thanh bình vốn có.
Người ta không còn nhiều thời gian tâm tình bên chén nước chè mỗi buổi trưa hè. Phiên chợ quê tôi bây giờ mua một trò chơi điện tử dễ hơn tìm hàng bánh đúc. Trẻ con không còn biết chơi pháo đất, chọi gà, cái trò "kim kỉm kìm kim" sẽ chỉ là dĩ vãng. Thay vào đó là "đế chế", là half-life, là football. Một cậu bé 12 tuổi có nick yahoo: kẻ ăn xin đa tình.
Chúng cũng không còn biết làm sáo diều, chỉ thả những chiếc diều nilon bán sẵn. Đi tìm tiếng sáo diều trong gió chiều tắt nắng liệu sẽ mãi chỉ là giấc mơ?.
Ngôi chùa làng không còn như trước. Những kèo những cột được thay bằng bê tông cốt thép, mái đình chẳng cong vì lợp bằng ngói xi măng. Tôi thèm đến nao lòng không khí Tết của buổi sáng mùng một năm xưa. Xác pháo đầy sân, hương trầm nghi ngút, nước mùi già như rửa sạch mọi vương vấn lo toan...
Ông ngoại không còn đan rổ vì làng chẳng còn tre. Bà không còn thả vó vì ao làng lấp dần và tôm cá đi đâu hết. Mẹ chẳng còn nấu bánh đúc và ngô bung vì đã có bao món ăn khác thay thế.
Bước chân sáo cũng đã đôi lần lạc lối. Nụ cười em không trong trẻo như trong nỗi nhớ. Chút âu lo già dặn in dần lên khuôn mặt, em sẽ chẳng còn nghĩ về con đê ngày ấy. Như hoa lục bình, em đến vào một chiều gió thổi và vào ngày nước nổi, em lại theo dòng đi xa để đậu lại ở một bến khác. Bờ tôi chẳng thể giữ em. Bởi em không còn là... ngày ấy.
Làng tôi thay đổi và chính tôi cũng đang thay đổi. Cậu bé ngày xưa chai tay cuốc đất, khom lưng gặt lúa, đếm từng gầu nước với mẹ đêm hè. Cái mơ ước rời khỏi luỹ tre làng để giúp gì đó cho sự thay đổi của làng quê này đã không còn cháy bỏng
Đẹp dịu hiền những nét chân quê".
Quê tôi vẫn chưa thoát khỏi cái nghèo, cái khó. Bố vẫn thở dài bên khói thuốc lào, tóc mẹ bạc thêm sau mỗi lần con gửi thư về. Nuôi một đứa con học đại học vẫn là một sự nỗ lực lớn lao với người dân quê tôi.
Tôi vẫn tin vào tương lai tươi sáng của miền quê mình, chỉ sợ rằng nó có mãi còn là nơi tiếp thêm sức mạnh cho tôi sau mỗi chặng đường?!
Đôi chút băn khoăn ấy là vì những năm trở lại đây, quê tôi đang dần thay đổi. Cuộc sống dường như nhộn nhịp hơn, con người bận bịu, lo toan nhiều hơn. Khát vọng làm giàu và sự thay đổi cuộc sống đã bắt đầu giúp cho bộ mặt của làng quê thêm sinh khí, thêm nhuận sắc, nhưng cũng làm mất đi ít nhiều vẻ thanh bình vốn có.
Người ta không còn nhiều thời gian tâm tình bên chén nước chè mỗi buổi trưa hè. Phiên chợ quê tôi bây giờ mua một trò chơi điện tử dễ hơn tìm hàng bánh đúc. Trẻ con không còn biết chơi pháo đất, chọi gà, cái trò "kim kỉm kìm kim" sẽ chỉ là dĩ vãng. Thay vào đó là "đế chế", là half-life, là football. Một cậu bé 12 tuổi có nick yahoo: kẻ ăn xin đa tình.
Chúng cũng không còn biết làm sáo diều, chỉ thả những chiếc diều nilon bán sẵn. Đi tìm tiếng sáo diều trong gió chiều tắt nắng liệu sẽ mãi chỉ là giấc mơ?.
Ngôi chùa làng không còn như trước. Những kèo những cột được thay bằng bê tông cốt thép, mái đình chẳng cong vì lợp bằng ngói xi măng. Tôi thèm đến nao lòng không khí Tết của buổi sáng mùng một năm xưa. Xác pháo đầy sân, hương trầm nghi ngút, nước mùi già như rửa sạch mọi vương vấn lo toan...
Ông ngoại không còn đan rổ vì làng chẳng còn tre. Bà không còn thả vó vì ao làng lấp dần và tôm cá đi đâu hết. Mẹ chẳng còn nấu bánh đúc và ngô bung vì đã có bao món ăn khác thay thế.
Bước chân sáo cũng đã đôi lần lạc lối. Nụ cười em không trong trẻo như trong nỗi nhớ. Chút âu lo già dặn in dần lên khuôn mặt, em sẽ chẳng còn nghĩ về con đê ngày ấy. Như hoa lục bình, em đến vào một chiều gió thổi và vào ngày nước nổi, em lại theo dòng đi xa để đậu lại ở một bến khác. Bờ tôi chẳng thể giữ em. Bởi em không còn là... ngày ấy.
Làng tôi thay đổi và chính tôi cũng đang thay đổi. Cậu bé ngày xưa chai tay cuốc đất, khom lưng gặt lúa, đếm từng gầu nước với mẹ đêm hè. Cái mơ ước rời khỏi luỹ tre làng để giúp gì đó cho sự thay đổi của làng quê này đã không còn cháy bỏng
Cậu ta đã
thay đổi, thực dụng hơn và nghĩ về mình nhiều hơn. Ngày càng xa làng
quê hơn và càng ít khi trở về, đôi lúc thấy xa lạ lạc lõng giữa con
đường thân thuộc. Lời hứa thầm xưa kia với mẹ con đã không thể làm.
Mọi cái đã thay đổi như quy luật của cuộc sống. Chỉ có lúa đồng vẫn xanh và hoa lục bình vẫn tím...
Nguyễn Đức Hạnh
Mọi cái đã thay đổi như quy luật của cuộc sống. Chỉ có lúa đồng vẫn xanh và hoa lục bình vẫn tím...
Nguyễn Đức Hạnh
Mong chờ
"Rồi mùa thóc rạ rơm khô,
Anh đi bỏ bạn biết mô mà tìm ?"
Tìm người như thể tìm chim,
Bay đi muôn hướng biết về nơi nao...
Chắc gì ta sẽ gặp nhau,
Chờ mùa lúa mới xôn xao quay về !
Biệt ly lòng thấy não nề,
Trông vời bốn phía ngóng về phương anh ?
NM
Quê bạn
Rồi mùa thóc rạ rơm khô
Bạn về quê bạn biết nơi mô mà tìm
(Ca dao)
Vùng quê, một đêm trăng. Gió thổi đều đều qua ngọn cây và lay nhẹ những tàu lá xám. Trăng sáng , và trời không mây.
Hương ngồi nấu chè trong bếp, lắng tai nghe những câu hò tình tứ của Mẫn ở ngoài sân. Hương lùa một nắm rơm khô vào bếp rồi đưa chiếc que gạt tàn tro ra, làm đều đặn như cái máy.
Hơn ba hôm nay giọng hò của Mẫn đã quyến luyến Hương và làm lòng Hương xao xuyến. Hương tự nhiên thấy buồn buồn khó tả.
Mỗi lần giọng hò của Mẫn ngân lên không, như tiếng chuông rền, hay tản mác ra xa như dòng hương cuộn, Hương lại thổn thức và có cái cảm giác hơi lạ: là chừng đã sống với Mẫn đâu từ kiếp xa xưa.
Ban đầu Hương mê giọng hò của Mẫn nhưng sau Hương cũng không biết Hương đã mê chính người con trai ấy hay chỉ mê riêng giọng hò. Hương cố phân biệt để xem nhưng mỗi lần nghĩ đến Mẫn, Hương lại thèn thẹn và không dám nghĩ lâu.
Hương là con gái đầu lòng của ông Cả Lai, một điền chủ ở làng Mỹ Lý. Lúc còn nhỏ, Hương học đến lớp ba, nhưng qua năm sau mẹ mất Hương phải xin thôi học. Từ đó, Hương giúp cha trong nghề làm ruộng. Ông Cả ngày càng già, nên bao nhiêu việc ruộng nương đều do tay Hương coi sóc.
Hương người dều đặn nở nang, khuôn mặt tròn và cặp mắt lúc nào cũng mở lớn như ngạc nhiên, Hương lại còn có cái đặc điểm là vui tính và hiền lành. Hương ít giận ai và cũng không làm ai mất lòng. Cũng nhở tính vô tâm, nên đã ngoài hai mươi tuổi mà Hương vẫn giữ được sự mềm mỏng và nét dịu dàng của tuổi ngây thơ.
Năm ấy ông Cả Lai xem lịch thấy thời tiết khá nên mời trai bạn ở các làng đến làm hơn mười mẫu ruộng.
Trai bạn là lớp trai tráng ở các làng chung quanh vùng, có khi xa, xa lắm. Họ ở những nơi đất kém ruộng khô, hay những vùng nghèo nàn, lụt lội. Họ kéo nhau đi từng đoàn trên hai mươi người, dò la những nơi nào cần đến công việc của họ.
Họ là người bốn phương nhưng gặp nhau và hiểu nhau trong một cảnh ngộ. Họ sống với nhau trong những ngày cày cấy, gặt hái rồi lại tản mát ra như những mảnh mây ngàn.
Xa nhau họ còn nuôi hy vọng sang năm gặp nữa. Nhưng sang năm gặp nhau là một chuyện khó, vì quê hương của họ cách nhau xa lắm. Và trước kia họ gặp nhau giữa cánh đồng hoang hay trong quán vắng, chứ có ai biết nhà cửa ai đâu. Vì thế mỗi lần hẹn sang năm gặp nhau thì lòng họ đã đoán trước những nỗi buồn vĩnh biệt.
Nhưng không gặp đoàn này thì họ gặp lớp người khác. Vì hàng năm cảnh làm ăn đã kéo họ ra khỏi nhà và bắt họ đi tha phương. Đời họ mỗi năm mỗi khác như rừng cây mỗi năm có một lần lá mới.
Mẫn ở làng Lộc Giang, huyện Bình Hải, cách làng Mỹ Lý hơn bốn ngày đường. Mẫn xưa kia có theo học chữ Nho nhưng lỡ thời. Ban đầu Mẫn định mở trường dạy học trong làng nhưng thấy chữ Nho không ai dùng nữa nên vào với trai bạn đi làm ăn xa. Mẫn đi xa làng lần đầu và cũng là lần đầu nếm qua cái đời trai bạn.
Mấy hôm theo chúng bạn ra đồng gặt lúa hay về nhà xay độn rơm, Mẫn thấy lòng vui vẻ và ăn cơm ngon miệng. Cũng có khi giữa buổi làm việc, Mẫn tự nhiên thấy nhọc lả người và hai bên thái dương lùng bùng như bị cảm gió. Mẫn lại ngồi trên bờ ruộng, để tìm nước uống.
Mùa lúa chín và hơi gió nhẹ dần dần làm Mẫn khoan khoái và tỉnh táo như trước. Mẫn lại cất giọng hò lanh lảnh hay vui miệng nói đùa để chọc cho người chung quanh bật cười. Mẫn đi đến đâu là trận cười đi theo đến đó.
Hương lắm lúc muốn làm mặt nghiêm nhưng cũng khó nhịn cười trước lắm câu khôi hài ý vị của Mẫn. Nhờ tài khéo pha trò, Mẫn đã dần dần quen thân với cô gái con nhà chủ. Nhưng lối hài hước của Mẫn làm Hương cười thì giọng hò của Mẫn lại làm Hương buồn thấm thía.
Một thứ tình cảm đằm thắm gây nên từ đó. Hương mỗi ngày mỗi quý mến Mẫn hơn lên.
Đêm ấy trời có trăng, Mẫn cho trâu đạp lúa ngoài sân với trai bạn. Giờ càng khuya giọng hò của Mẫn nghe càng thâm trầm bi thiết. Hương nấu chè xong bảo người ở múc vào bát rồi đem ra sân. Giữa sân đã có ba chiếc chõng tre trải chiếu sạch sẽ. Hương đứng nhìn mấy mâm chè đã để hẳn hoi trên chiếu giữa sân rồi nói lớn:
- Thôi mời anh em nghỉ tay vào ăn chè.
Mẵn tự nhiên ngừng bặt giọng hát, hỏi:
- Cô Hương nấu chè gì đấy?
Hương mỉm cười khôi hài:
- Chè để ăn.
Mẫn nói tiếp:
- Chẳng lẽ nấu chè để uống à?
Hương đưa cánh tay che miệng cười:
- Ơ hay! Anh Mẫn quên rồi à? Nụ nước chè tươi chẳng để uống thì để làm gì?
Một người bạn đứng đàng xa tinh nghịch:
- Để uống trong tiệc cưới đấy!
Hương bẽn lẽn nhìn xuống đất, Mẫn nói chữa ngượng:
- Thôi ăn với uống cũng như nhau, miễn no bụng là được.
Nhưng Hương vẫn chưa chịu thua:
- Uống thì no bụng thế nào được. Ăn mới no thôi chứ.
Nói xong thì Hương cười nức nở. Mẫn cũng cười theo. Mấy người khác biếng cười nên lẳng lặng đến bên mấy mâm chè khói bay lên thơm phức. Họ đua nhau ăn ồ ạt và vui vẻ.
Trời càng khuya trăng càng tỏ. Tiếng nói qua lại dịu dần cho đến lúc câu chuyện thành nhạt nhẽo vô duyên thì ai nấy đều im tiếng. Cảnh vật của trời đêm lặng lẽ bao vây giấc ngủ say sưa của mọi người.
Hôm sau, trên dòng sông Viên, bốn chiếc thuyền chở đầy lúa trôi nhanh về làng Mỹ Lý. Trên mỗi thuyền có năm người chèo. Họ đặt ra cuộc đua tài, thách nhau thuyền nào về trước thì được giải. Giải đơn sơ lắm: chỉ có một chai rượu trắng và hai con mực khô. Nhưng bạn trai cũng vui lòng đua, họ cốt lấy tiếng. Nhất là hôm ấy có Hương đi theo nên họ không muốn mất mặt trước cô gái trẻ tuổi con nhà chủ.
Người cố gắng sức hơn hết là Mẫn. Mẫn đứng cầm lái và không dám để lơi một mái chèo. Dòng sông hẹp, bốn chiếc thuyền cứ đuổi nhau rẽ nước tiến lên, có lúc hai chiếc kèm nhau, chạm vào nhau để bật ra những tiếng khô và ngắn.
Họ vừa chèo vừa hát làm vang động cả một dòng sông. Hai bên bờ, người làng ra đứng xem đông nghịt và trong số đó có một vài người lớn tiếng hát theo để thêm phấn khởi lớp trai tráng dưới thuyền.
Thuyền của Mẫn hôm ấy giật giải nhất. Hương vui vẻ đứng bên Mẫn rồi ấp úng nói sẽ:
- Anh được giải, thật em bằng lòng anh lắm.
Mẫn tươi cười nói tiếp:
- Cô bằng lòng tôi thật à?
Hương biết mình nói hớ nên hai má đỏ bừng. Một lát sau Hương cúi đầu thì thầm:
- Thôi anh vào ăn cơm chẳng đói.
Mẫn có ý khoe khoang. Anh chàng kiêu hãnh một cách ngây thơ và nói một câu rất mộc mạc:
- Tôi còn đi ăn giải đã chứ.
Hương nhìn Mẫn có vẻ không hiểu. Mẫn nói tiếp:
- Nghĩa là tôi ăn con mực và chai rượu người ta thưởng cho ấy mà.
Hương làm bộ nũng nịu"
- Em không bằng lòng anh uống rượu đâu.
Mẫn híp mắt lại cười:
- Thế sao hồi nãy cô bảo bằng lòng tôi?
Những lời trao qua đổi lại toàn là những câu khôi hài nhạt nhẽo nhưng lòng Hương thì tưng bừng như ánh trời buổi sáng. Hương sung sướng được Mẫn để ý đén mình và xem mình như bạn thân thiết. Hương không e lệ nữa, cô đã can đảm nói một câu mà tưởng không bao giờ cô dám nói ra:
- Em bằng lòng anh thật, nhưng anh uống rượu thì không.
Mẫn làm ra vẻ hung hăng mõt cách khôi hài:
- Không bằng lòng mà được à, tôi thì cứ...
Hương ngước mắt nhìn Mẫn:
- Tôi làm gì?
- Tôi không uống rượu nữa.
Hai người nhìn nhau cười chúm chím, trong lòng nao nức vui.
Qua tháng sau rơm đã thành độn, lúa đã nằm yên trong vựa, và trai bạn sau một bữa cơm ngon lành do ông Cả thết đãi, đã từ giả làng Mỹ Lý ra đi.
Ban đầu họ nối chân nhau đi thành một đoàn dài, nhưng qua mỗi làng lại có một vài người rẽ đường đi về quê hương của họ. Đoàn người cứ ngắn dần.
Hôm thấy trai bạn cất hái lên vai sắp đi, Hương chạy ra sau bụi chuối đứng khóc. Mẫn đứng sau đống rơm thấy Hương khóc cũng tấm tức khóc theo.
... Và từ đó dòng sông Viên phẳng lặng, đồng làng Mỹ Lý vắng teo. Trai bạn đi, lòng Hương bơ phờ như cảnh vườn hoang chờ gió lạ.
(Ca dao)
Vùng quê, một đêm trăng. Gió thổi đều đều qua ngọn cây và lay nhẹ những tàu lá xám. Trăng sáng , và trời không mây.
Hương ngồi nấu chè trong bếp, lắng tai nghe những câu hò tình tứ của Mẫn ở ngoài sân. Hương lùa một nắm rơm khô vào bếp rồi đưa chiếc que gạt tàn tro ra, làm đều đặn như cái máy.
Hơn ba hôm nay giọng hò của Mẫn đã quyến luyến Hương và làm lòng Hương xao xuyến. Hương tự nhiên thấy buồn buồn khó tả.
Mỗi lần giọng hò của Mẫn ngân lên không, như tiếng chuông rền, hay tản mác ra xa như dòng hương cuộn, Hương lại thổn thức và có cái cảm giác hơi lạ: là chừng đã sống với Mẫn đâu từ kiếp xa xưa.
Ban đầu Hương mê giọng hò của Mẫn nhưng sau Hương cũng không biết Hương đã mê chính người con trai ấy hay chỉ mê riêng giọng hò. Hương cố phân biệt để xem nhưng mỗi lần nghĩ đến Mẫn, Hương lại thèn thẹn và không dám nghĩ lâu.
Hương là con gái đầu lòng của ông Cả Lai, một điền chủ ở làng Mỹ Lý. Lúc còn nhỏ, Hương học đến lớp ba, nhưng qua năm sau mẹ mất Hương phải xin thôi học. Từ đó, Hương giúp cha trong nghề làm ruộng. Ông Cả ngày càng già, nên bao nhiêu việc ruộng nương đều do tay Hương coi sóc.
Hương người dều đặn nở nang, khuôn mặt tròn và cặp mắt lúc nào cũng mở lớn như ngạc nhiên, Hương lại còn có cái đặc điểm là vui tính và hiền lành. Hương ít giận ai và cũng không làm ai mất lòng. Cũng nhở tính vô tâm, nên đã ngoài hai mươi tuổi mà Hương vẫn giữ được sự mềm mỏng và nét dịu dàng của tuổi ngây thơ.
Năm ấy ông Cả Lai xem lịch thấy thời tiết khá nên mời trai bạn ở các làng đến làm hơn mười mẫu ruộng.
Trai bạn là lớp trai tráng ở các làng chung quanh vùng, có khi xa, xa lắm. Họ ở những nơi đất kém ruộng khô, hay những vùng nghèo nàn, lụt lội. Họ kéo nhau đi từng đoàn trên hai mươi người, dò la những nơi nào cần đến công việc của họ.
Họ là người bốn phương nhưng gặp nhau và hiểu nhau trong một cảnh ngộ. Họ sống với nhau trong những ngày cày cấy, gặt hái rồi lại tản mát ra như những mảnh mây ngàn.
Xa nhau họ còn nuôi hy vọng sang năm gặp nữa. Nhưng sang năm gặp nhau là một chuyện khó, vì quê hương của họ cách nhau xa lắm. Và trước kia họ gặp nhau giữa cánh đồng hoang hay trong quán vắng, chứ có ai biết nhà cửa ai đâu. Vì thế mỗi lần hẹn sang năm gặp nhau thì lòng họ đã đoán trước những nỗi buồn vĩnh biệt.
Nhưng không gặp đoàn này thì họ gặp lớp người khác. Vì hàng năm cảnh làm ăn đã kéo họ ra khỏi nhà và bắt họ đi tha phương. Đời họ mỗi năm mỗi khác như rừng cây mỗi năm có một lần lá mới.
Mẫn ở làng Lộc Giang, huyện Bình Hải, cách làng Mỹ Lý hơn bốn ngày đường. Mẫn xưa kia có theo học chữ Nho nhưng lỡ thời. Ban đầu Mẫn định mở trường dạy học trong làng nhưng thấy chữ Nho không ai dùng nữa nên vào với trai bạn đi làm ăn xa. Mẫn đi xa làng lần đầu và cũng là lần đầu nếm qua cái đời trai bạn.
Mấy hôm theo chúng bạn ra đồng gặt lúa hay về nhà xay độn rơm, Mẫn thấy lòng vui vẻ và ăn cơm ngon miệng. Cũng có khi giữa buổi làm việc, Mẫn tự nhiên thấy nhọc lả người và hai bên thái dương lùng bùng như bị cảm gió. Mẫn lại ngồi trên bờ ruộng, để tìm nước uống.
Mùa lúa chín và hơi gió nhẹ dần dần làm Mẫn khoan khoái và tỉnh táo như trước. Mẫn lại cất giọng hò lanh lảnh hay vui miệng nói đùa để chọc cho người chung quanh bật cười. Mẫn đi đến đâu là trận cười đi theo đến đó.
Hương lắm lúc muốn làm mặt nghiêm nhưng cũng khó nhịn cười trước lắm câu khôi hài ý vị của Mẫn. Nhờ tài khéo pha trò, Mẫn đã dần dần quen thân với cô gái con nhà chủ. Nhưng lối hài hước của Mẫn làm Hương cười thì giọng hò của Mẫn lại làm Hương buồn thấm thía.
Một thứ tình cảm đằm thắm gây nên từ đó. Hương mỗi ngày mỗi quý mến Mẫn hơn lên.
Đêm ấy trời có trăng, Mẫn cho trâu đạp lúa ngoài sân với trai bạn. Giờ càng khuya giọng hò của Mẫn nghe càng thâm trầm bi thiết. Hương nấu chè xong bảo người ở múc vào bát rồi đem ra sân. Giữa sân đã có ba chiếc chõng tre trải chiếu sạch sẽ. Hương đứng nhìn mấy mâm chè đã để hẳn hoi trên chiếu giữa sân rồi nói lớn:
- Thôi mời anh em nghỉ tay vào ăn chè.
Mẵn tự nhiên ngừng bặt giọng hát, hỏi:
- Cô Hương nấu chè gì đấy?
Hương mỉm cười khôi hài:
- Chè để ăn.
Mẫn nói tiếp:
- Chẳng lẽ nấu chè để uống à?
Hương đưa cánh tay che miệng cười:
- Ơ hay! Anh Mẫn quên rồi à? Nụ nước chè tươi chẳng để uống thì để làm gì?
Một người bạn đứng đàng xa tinh nghịch:
- Để uống trong tiệc cưới đấy!
Hương bẽn lẽn nhìn xuống đất, Mẫn nói chữa ngượng:
- Thôi ăn với uống cũng như nhau, miễn no bụng là được.
Nhưng Hương vẫn chưa chịu thua:
- Uống thì no bụng thế nào được. Ăn mới no thôi chứ.
Nói xong thì Hương cười nức nở. Mẫn cũng cười theo. Mấy người khác biếng cười nên lẳng lặng đến bên mấy mâm chè khói bay lên thơm phức. Họ đua nhau ăn ồ ạt và vui vẻ.
Trời càng khuya trăng càng tỏ. Tiếng nói qua lại dịu dần cho đến lúc câu chuyện thành nhạt nhẽo vô duyên thì ai nấy đều im tiếng. Cảnh vật của trời đêm lặng lẽ bao vây giấc ngủ say sưa của mọi người.
Hôm sau, trên dòng sông Viên, bốn chiếc thuyền chở đầy lúa trôi nhanh về làng Mỹ Lý. Trên mỗi thuyền có năm người chèo. Họ đặt ra cuộc đua tài, thách nhau thuyền nào về trước thì được giải. Giải đơn sơ lắm: chỉ có một chai rượu trắng và hai con mực khô. Nhưng bạn trai cũng vui lòng đua, họ cốt lấy tiếng. Nhất là hôm ấy có Hương đi theo nên họ không muốn mất mặt trước cô gái trẻ tuổi con nhà chủ.
Người cố gắng sức hơn hết là Mẫn. Mẫn đứng cầm lái và không dám để lơi một mái chèo. Dòng sông hẹp, bốn chiếc thuyền cứ đuổi nhau rẽ nước tiến lên, có lúc hai chiếc kèm nhau, chạm vào nhau để bật ra những tiếng khô và ngắn.
Họ vừa chèo vừa hát làm vang động cả một dòng sông. Hai bên bờ, người làng ra đứng xem đông nghịt và trong số đó có một vài người lớn tiếng hát theo để thêm phấn khởi lớp trai tráng dưới thuyền.
Thuyền của Mẫn hôm ấy giật giải nhất. Hương vui vẻ đứng bên Mẫn rồi ấp úng nói sẽ:
- Anh được giải, thật em bằng lòng anh lắm.
Mẫn tươi cười nói tiếp:
- Cô bằng lòng tôi thật à?
Hương biết mình nói hớ nên hai má đỏ bừng. Một lát sau Hương cúi đầu thì thầm:
- Thôi anh vào ăn cơm chẳng đói.
Mẫn có ý khoe khoang. Anh chàng kiêu hãnh một cách ngây thơ và nói một câu rất mộc mạc:
- Tôi còn đi ăn giải đã chứ.
Hương nhìn Mẫn có vẻ không hiểu. Mẫn nói tiếp:
- Nghĩa là tôi ăn con mực và chai rượu người ta thưởng cho ấy mà.
Hương làm bộ nũng nịu"
- Em không bằng lòng anh uống rượu đâu.
Mẫn híp mắt lại cười:
- Thế sao hồi nãy cô bảo bằng lòng tôi?
Những lời trao qua đổi lại toàn là những câu khôi hài nhạt nhẽo nhưng lòng Hương thì tưng bừng như ánh trời buổi sáng. Hương sung sướng được Mẫn để ý đén mình và xem mình như bạn thân thiết. Hương không e lệ nữa, cô đã can đảm nói một câu mà tưởng không bao giờ cô dám nói ra:
- Em bằng lòng anh thật, nhưng anh uống rượu thì không.
Mẫn làm ra vẻ hung hăng mõt cách khôi hài:
- Không bằng lòng mà được à, tôi thì cứ...
Hương ngước mắt nhìn Mẫn:
- Tôi làm gì?
- Tôi không uống rượu nữa.
Hai người nhìn nhau cười chúm chím, trong lòng nao nức vui.
Qua tháng sau rơm đã thành độn, lúa đã nằm yên trong vựa, và trai bạn sau một bữa cơm ngon lành do ông Cả thết đãi, đã từ giả làng Mỹ Lý ra đi.
Ban đầu họ nối chân nhau đi thành một đoàn dài, nhưng qua mỗi làng lại có một vài người rẽ đường đi về quê hương của họ. Đoàn người cứ ngắn dần.
Hôm thấy trai bạn cất hái lên vai sắp đi, Hương chạy ra sau bụi chuối đứng khóc. Mẫn đứng sau đống rơm thấy Hương khóc cũng tấm tức khóc theo.
... Và từ đó dòng sông Viên phẳng lặng, đồng làng Mỹ Lý vắng teo. Trai bạn đi, lòng Hương bơ phờ như cảnh vườn hoang chờ gió lạ.
Thanh Tịnh
