NTV Gió bấc lạnh lùng

Gió Bấc

Cơn gió bấc,

Ngọn gió bấc lạnh lùng xuyên áo mỏng,

Thổi từng cơn giá buốt đến tận xương....

Bao người cùng khổ bên đường,

Có ai thấu hiểu đoạn trường nầy chăng ?

(Tùy bút của nhà văn Tường Bách đã được đăng lần đầu trên báo Ngày Nay số 1, in tại Hà Nội ngày 30/01/1935.)

Tiểu sử Cụ Nguyễn Tường Bách

Tốt nghiệp bác sĩ năm 1946, cùng thời với Bác Sĩ Ninh (Viện Việt Học), Bác Sĩ Nguyễn Tôn Hoàng (cùng lãnh đại Đại Việt Quốc Dân Đảng với GS Nguyễn Ngọc Huy). Trước năm 1946, Pháp không công nhận bằng bác sĩ cho người Việt mà chỉ gọi họ là y sĩ.

Là con út tư trong một gia đình bẩy anh chị em: Nguyễn Tường Thụy, Nguyễn Tường Cẩm, Nguyễn Tường Tam (Nhất Linh), Nguyễn Tường Long (Hoàng Đạo), Nguyễn Thị Thế, Nguyễn Tường Lân (Thạch Lam), và Nguyễn Tường Bách.

Tác phẩm đã xuất bản:

Trên Sông Hồng Cuồn Cuộn, truyện dài Việt Nam, Một Thế Kỷ Qua, hồi ký 40 Năm Sống Ở Trung Quốc, hồi ký

 

 Gió Bấc lạnh lùng

Mùa đông đã đem lại cho ta cái cảnh gió bấc mưa phùn trong những ngày âm-u thảm đạm. Những cánh bàng xơ xác, những chiếc lá rụng rắc đỏ trên đường phố, với những buổi sáng sương mù xuống bao bọc cả thành phố Hà Nội trên các nóc nhà đỏ và các rặng cây còn xanh tươi, gieo vào lòng người một nỗi buồn thoáng qua nhưng sâu xa, thắm thía.

Nhưng mùa đông cũng đem lại cái thi vị và những cái thú vui riêng, mà chỉ trong ngày lạnh lẽo, người ta mới hiểu rõ hết được. Những làn gió thoáng trên các vườn, phảng phất đưa đến mùi hương thanh đạm của bao thứ hoa vừa nở, của những hoa cẩm chướng hay vạn thọ nhiều sắc rực rỡ, và nhất là của những hoa cúc mềm mại như lụa hay những cành đào vừa hé nụ cười điểm màu tươi lộng lẫy trên nền trời u-ám. Mà cảnh đông lạnh lẽo thật đáng nên thơ cho những người muốn tìm lấy cảm giác hay.

Một buổi sáng, trong bộ quần áo ấm, điếu thuốc lá ngậm trên môi, hai tay đút túi, ta dạo quanh bờ hồ Tây để ngắm cảnh sương mù nhẹ lan trên mặt nước bao la, che phủ cả những xóm xa xa thấp thoáng ở chân trời. Lúc đó, những cơn gió lạnh vụt thổi xào xạc qua cành lá gợi bao cảm giác mơ màng trong tâm hồn thơ của nhà thi sĩ nếu ta là thi sĩ.

Những thú vị của mùa đông lại càng rõ rệt hơn đối với hạng người phong lưu, nhàn nhã, không phải lo âu về vật chất. Trong khi ngoài đường gió bấc đưa những giọt mưa bay đập tí tách vào cửa kính, người ta thích quây quần trong những gian phòng ấm áp bên cái lò sưởi than hồng vui cháy, bên cạnh một bàn tổ tôm hay bên cạnh cái bàn đèn đầy mới là tuyệt nhất. Những lúc ấy người ta mới cảm thấy rõ rệt cái hạnh phúc không gì bằng của gia đình.

Mùa đông tới, người ta vẫn thản nhiên sung sướng vui chơi. Vài chiếc lá bàng rụng đủ là một dịp cho trái gái Hà-thành phối phang quần áo rét. Như thế cũng hay, vì ta được ngắm những cô tân thời yểu điệu trong bộ quần áo mới kiểu Lemur bằng len mùi dịu với cái khăn san phất phơ theo chiều gió cùng mấy sợi tóc vấn vương.

Năm nay, nhiều khi ta thấy được những ngày nắng ấm, khô ráo thỉnh thoảng nhẹ bay qua một cơn gió hây hẩy mát. Đây là những tháng ngày thích nhất trong cả năm, vì người ta thấy trong lòng hăng hái, hăng hái làm việc hay ăn chơi. Nhất là ăn chơi.

Sau khi dạo chơi quanh các phố để ngắm các cô tiểu thư lộng lẫy trong cảnh rực rỡ, huy hoàng, hay đi mấy bài trong các dancing tưng bừng đàn hát, tiết trời êm ái, hơi lành lạnh như dục người quây quần bên cái bàn đèn ấm cúng hay mua một “đêm- ái -tình” tuỳ ý. Mùa đông đối với hạng thượng lưu thực là vui vẻ nhất, vì đã đem lại cho họ bao nhiêu thú vui mua được. Nhưng hơn thế nữa, mùa đông là mùa của ái tình, vì theo câu thơ của Bán than:

“Mùa đông gió bấc lạnh lùng
Gợi tình lắm cậu, dục tình lắm cô…”

Nên trong ba tháng mùa đông có biết bao nhiêu là đám cưới! Trong ba tháng ấy, biết bao là hạnh phúc đã xây dựng lên. Những xác pháo đỏ nằm rải rác trên thềm, những con lợn quay vàng với những chiếc ô tô hòm kết hoa trắng, gợi cho ta mơ tưởng tới cái diễm phúc đầy thi vị của đôi vợ chồng mới cưới giữa lúc gió đập vi vút vào cửa sổ và sương mù xuống bao tỏa những khóm cây xanh. Nhưng nếu những bông cúc mềm mại và những dò thủy tình xinh xắn phảng phất cái hương vị của ngày Tết tưng bừng hớn hở để mừng cuộc ái ân đằm thắm, thì cũng nhắc cho ta rằng sắp tới mùa xuân nặng nề ướt át.

*

Người phong lưu trông các mùa qua bằng con mắt thân- nhiên, không những thế, họ coi như là một sự thay đổi cần phải có, vì đối với họ, trời cứ nóng hay lạnh mãi, thì còn thú vị gì nữa? Vì họ chỉ biết cái lạnh thoáng qua trên những toà nhà cao, tường dây cửa kín, chứ chưa từng biết cái lạnh căm căm buốt đến tận xương trong những gian nhà tranh lụp sụp, trống hở tứ tung và chốc chốc lại rung động theo luồng gió. Mà các cô thiếu nữ xinh tươi nơi thành thị, xin lỗi các cô – có rõ đâu nỗi khổ của những cô gái quê cao váy, mờ sáng đã phải đi tát nước hay cấy lúa, dưới những cơn gió bấc thổi vù vù trên ruộng đầy nước.

Phải đứng trên cánh đồng bát ngát, nghe tiếng gió đập xào xạc vào nhưng bụi cây khô, mới hiểu rõ nỗi buồn vô cùng của những ngày đông u ám.

*

Ngay ở Hà Nội, sống trong cảnh đầy đủ, lộng lẫy, xa hoa, ta không bao giờ để ý đến một số đông người co ro với mảnh áo rách, ngày, đêm lang thang vất vưởng trong cảnh rực rỡ, nguy nga của thành phố để ngắm nhìn cái sung sướng, vui vẻ của người khác. Những buổi tối lạnh lẽo, mưa bay, ta thấy họ tránh nấp dưới mái hiên những toà nhà đồ sộ và thỉnh thoảng ghé mắt nhìn vào trong gian phòng ấm cúng, đầy những hạnh phúc gia đình mà họ không bao giờ được hưởng. Rồi khi đường phố đã vắng, họ đi tìm chỗ ngủ với một manh chiếu trên các bực cửa, dưới gầm cầu hay trong cổng những đền, chùa. Vào khoảng 9-10 giờ trở đi, ở nhiều phố – phố hàng Than chẳng hạn – người ta thấy những bọn ăn mày, những đứa trẻ mồ côi, những người nghèo khổ kiếm công ăn việc làm, mà vì nhiều lẽ không muốn vào Dạ Lữ hay Tế Bần Viện – co quắp nằm thành những đống thịt lù lù dưới ánh đèn điện lạnh lẽo.

Mùa đông đến đem lại cho họ những nỗi lo sợ, buồn rầu – không phải nỗi lo sợ, buồn rầu nên thơ của nhà thi sĩ, mà là nỗi lo sợ thiết thực, lo sợ những hạt mưa phùn ném lạnh qua làn áo mỏng và lo sợ những cơn lạnh buốt đến tận xương.

Và đối với họ, mùa đông hẳn là không có thú vị.

Tường Bách

Bố lại về

Qua hết rồi những ngày giông bão lớn,

Bố lại về báo hiệu một mùa Xuân...

Nắng trên cao sưỡi ấm rét ngoài sân,

Và ấm cả hoa đào trong gió lạnh !
NM

 

 

Qua mùa gió lạnh Trời tối dần. Lạnh. Thấm rùng mình. Nước suối buôn buốt luồn qua kẽ tay. Còn lưng sọt khoai sọ nữa. Phải cố thôi. Thấm chợt thở dài. Còn bao nhiêu việc phải lo. Thóc sắp hết rồi. Củi thì chưa có. Áo rét của thằng Dùng rách rồi. Lấy đâu tiền mà mua cho em cái áo mới mặc tết? Thấm ngẩng mặt nhìn về phía mặt trời lặn. Ðỉnh núi cao quá. Bố đi về phía ấy. Ba tháng rồi. Bố bảo đi tìm mẹ. Ba tháng không một chút tin tức. Việc nhà nhiều như núi chất cả lên vai Thấm.

Thấm đặt lại hai sọt khoai sọ cho ngay ngắn rồi luồn đòn gánh vào tai sọt. Lúc cúi xuống định nhấc sọt lên thì thoáng thấy bóng người. Thấm vội vàng đứng thẳng rút đòn gánh cầm ở tay. Một người đang đứng ở đầu dốc nhìn Thấm. - Mày sợ cái gì thế? - Anh Lù à? Anh ra suối làm gì tối thế... - Ra tắm! - Trời rét thế này mà... Thôi! Tôi về trước đây! Thấm xỏ đòn gánh, quẩy hai sọt khoai sọ lên vai. Từ suối lên đường phải qua một đoạn dốc. Ðường dốc ướt trơn tuột. Thấm bấm đầu ngón chân vào đất cho khỏi trượt ngã. Lù cũng lò dò đi xuống. Mùi rượu nồng nặc phả ra. Chợt Lù trượt chân xô vào Thấm. Thấm mất đà ngã chúi về phía trước. Gánh khoai sọ văng sang bên cạnh. Thấm ngã nhào lên người Lù. Sau thoáng bối rối, Thấm vội vàng vùng dậy. Thế nhưng cô chưa kịp ngồi lên thì bàn tay Lù đã kéo Thấm xuống. - Anh Lù! Bỏ tôi ra! Anh làm cái gì thế! - Chiều tao một tý đi. Tao cho mày một con dê... - Buông ra! Cứu tôi với... Thấm hét lên. Lù vùng lên vật Thấm lăn ra đất. - Cứu tôi với! “Bốp”. Một cái tát làm Thấm choáng váng. Bàn tay to bè dúi Thấm xuống. Một tay hắn bóp cổ Thấm. Hơi thở không thoát ra được. Hai tay Thấm cào cấu nhưng Lù không buông ra. Tức ngực quá. Ðầu óc Thấm choáng váng. Có lẽ mình sắp chết. Chợt một làn khí ùa vào ngực Thấm. Cô ho sặc sụa. Cô cố gắng rướn lên. Mình phải thoát khỏi chỗ này. Thấm lết lên dốc. Tiếng đấm đá huỳnh huỵch. Hai người đang đánh nhau. Ai đã cứu mình? Ánh sáng nhá nhem không giúp Thấm nhận ra người ấy. Bằng một cái gạt chân, tên Lù đã hất người ấy ngã ra đất. Hắn đè lên người kia, một tay bóp cổ và một tay đấm mạnh vào đầu, vào mặt. Thấm rùng mình. Hắn bóp chết người kia mất. Mình không thể chạy được. Phải cứu người ấy, phải cứu mình! Thấm đứng dậy nhặt cái đòn gánh. Con quỷ! Tao không để mày làm điều ác được. Thấm vung đòn gánh đập mạnh vào đầu, vào lưng Lù. Thấm như kẻ điên vụt túi bụi. Ðến khi một bàn tay nắm lấy áo Thấm kéo ra, Thấm mới bừng tỉnh. - Chị Thấm! Chạy thôi... Thấm bỏ chạy. Khi Thấm kiệt sức thì cũng đến cổng nhà. Người kia vẫn chạy sau Thấm. Thấm loạng choạng. Một bàn tay đỡ lấy Thấm. - Chị Thấm. Có sao không? Thấm há miệng hớp không khí như con cá mắc cạn. Là Mành. Trước đây, Mành học sau Thấm một lớp. Nhà Mành ở bản người Dao lưng chừng núi. Mành dìu Thấm qua cổng. Thấm ngồi bệt xuống cầu thang nhà sàn. - Lên nhà thôi! Thấm vịn vào Mành chậm chạp bước lên nhà. Lâu lắm rồi mới nhìn lại Mành. Mành cao nhanh quá. Thấm chỉ đứng đến vai Mành thôi. Thấm nói khẽ: - Cảm ơn Mành nhé! - Có gì đâu. Ai gặp cũng sẽ làm như tôi thôi! Thấm ngồi xuống bên bếp. Thằng Dùng ngồi xuống cạnh chị, vẻ mặt đầy lo lắng. - Chị Thấm! Chị làm sao thế? Thấm ôm em vào lòng. Một sự chua xót dâng lên. Nước mắt lại tràn ra trên má. - Chị Thấm bị người ta đánh đấy. Mành thủng thẳng trả lời rồi đi lấy nước vào ấm bắc lên bếp đun. - Dùng nấu cơm chưa? - Em không biết nấu! - Lớp 2 rồi mà dốt thế. Từ mai học nấu cơm nhé! ★ Ba người đang ăn cơm thì có tiếng ồn ào phía ngoài. Thấm tái mặt. Mành buông đũa cầm con dao quắm bước ra cầu thang. Tiếng người, tiếng bước chân qua cổng xa dần. Mành quay vào buông con dao bên bếp. Thấm vuốt ngực. Cơn nghẹn chặn ngang họng. Mành trấn an Thấm. - Chị đừng sợ. Có tôi ở đây rồi! - Tối nay anh Mành ngủ ở đây nhé! – thằng Dùng nhanh miệng. - Ừ! - Không được! Mành phải về chứ! Thấm vội vàng phản đối. Thấm không biết lòng mình sao nữa. Thấm rất muốn Mành ở lại nhưng miệng Thấm thì lại nói khác. Thấm sợ... - Ðường xa lắm. Tôi mệt rồi. Tối nay tôi ngủ cùng giường với thằng Dùng. Mành thủng thẳng nói rồi vơ bát đũa bỏ vào chậu. - Muộn rồi! Chị Thấm đi ngủ thôi. ★ - Con Thấm đâu rồi! Ðồ con chồn, con cáo... Thấm bước ra. Một người đàn bà cao lớn sấn tới, chỉ tay vào mặt Thấm: - Ðồ con hoang! Chúng mày chim chuột với nhau thì mặc xác! Sao lại đánh chồng tao ra nông nỗi ấy! - Chị Cát! Chị nói cái gì vậy? Chồng chị muốn làm nhục tôi mà... “Bốp”. Một cái tát giáng vào mặt Thấm. Thấm ôm mặt. Người đàn bà dí tay vào trán Thấm. - Ðồ con hoang... Mày với thằng Mành ngủ với nhau ngoài suối. Chồng tao nhìn thấy lại xông vào đánh chồng tao. - Không phải! Chị nói oan cho tôi! - Oan gì! Ai chả biết mẹ mày chửa hoang! Cưới chưa được hai tháng thì đẻ. Mày cũng giống mẹ mày thôi! Thấm choáng váng. Những lời nói của Cát mạnh hơn cái tát lúc nãy. Thấm gào lên: - Chị nói láo! Người đàn bà lại tát vào mặt Thấm. Cơn đau, sự nhục nhã, tức giận bùng lên. Thấm lao vào túm tóc Cát giật mạnh. Cả hai đấm đá, cào cấu nhau trên khoảng sân đầy nắng. Tiếng chửi bới, la hét vang một góc bản. - Dừng lại! Một giọng nói trầm và mạnh mẽ vang lên. Hai người phụ nữ khựng lại. Mành nhanh nhẹn tách hai người ra. Cát gào lên: - Thằng chó! Mày đánh chồng tao gần chết! Giờ định giết luôn tao à! Mày có giỏi thì giết đi! - Anh Lù định làm nhục chị Thấm mà chị... - Lũ độc ác! Chúng mày ngủ với nhau. Ðịnh đánh chết người để không ai biết. May là chồng tao không chết. Chồng tao kể với cả bản rồi! Mành hơi sững người nhưng rồi rất nhanh chóng, Mành nhếch mép cười. Cậu rút ra một tờ giấy: - Sự thật rồi sẽ rõ thôi. Tôi viết đơn kiện rồi. Giờ tôi với Thấm lên xã. - Mày kiện cái gì? - Nghe thì nghe hai tai, chị Cát ạ. Chồng chị định làm nhục Thấm. Không được lại định đổ tội lên đầu chúng tôi. Chúng tôi không sợ đâu. Chúng tôi trẻ người nhưng không ngu. Chúng tôi không sợ kẻ xấu, kẻ ác đâu... Mành cầm tay Thấm kéo đi. Chỉ còn Cát đứng ngơ ngẩn giữa sân nhà Thấm. ★ Thấm ngồi bên bếp lửa. Phía sau nhà, gió ù ù trên rừng vầu. Ðêm nay, gió mùa đông bắc về. Câu hỏi bao đêm lại trở về khứa vào lòng Thấm. Tại sao mẹ bỏ đi? Tại sao bố cũng bỏ đi? Câu nói của chị Cát hôm trước xoáy vào lòng Thấm. Ðồ con hoang! Ðã đôi lần Thấm nghe người bản xì xào chuyện Thấm không giống bố. Thấm chẳng quan tâm. Bố thương cả Thấm và Dùng. Nhưng lời của chị Cát như cái hạt độc. Nó nảy mầm ngọ nguậy trong lòng Thấm. Nếu đó là sự thật thì chẳng còn gì giữ Thấm lại căn nhà này. - Thấm ơi! Có tiếng gọi thật khẽ. Thấm nghiêng tai. Gần nửa đêm rồi. Ai lại đến giờ này. - Thấm ơi! Tiếng gọi rõ hơn. Là chị Cát. Chị ta lại muốn sinh sự gì đây? Thấm ra mở cửa. Chị Cát đang run cầm cập. Khuôn mặt tái nhợt. - Chị vào nhà đi! Thấm thêm củi vào bếp. Chị Cát xoa tay trước lửa nhưng vẫn chưa hết run, răng vẫn va lập cập. - Tôi xin Thấm! Thấm tha cho chồng tôi đi! - Hắn ta như vậy mà chị còn xin tha cho hắn sao? Chị không thấy nhục à? Chị ta cúi mặt. Ðôi dòng nước mắt lặng lẽ chảy. Lâu lắm, Cát mới ngẩng lên. - Nhục chứ! Nhưng tôi biết làm sao hả Thấm? Anh ấy là chồng tôi! Là bố của các con tôi... Chỉ thỉnh thoảng say rượu anh ấy mới điên loạn như thế. Anh ấy ân hận rồi. Anh ấy xấu hổ lắm. Chiều nay đi cắt cỏ về, tôi thấy anh ấy đang treo cổ. May mà tôi về kịp... Tôi ngồi nghĩ mãi. Nếu anh ấy chết, tôi phải làm sao? Các con tôi phải làm sao? Sang gặp Thấm thế này, tôi cũng xấu hổ và nhục nhã lắm. Nhưng tôi không còn biết làm thế nào khác? - Thế còn tôi? Chị có nghĩ đến tôi không? Hôm đó anh ta định làm nhục tôi, định giết tôi. Nếu không có Mành, tôi chết rồi. Cát từ từ quỳ xuống. Ðôi mắt buồn thăm thẳm nhìn Thấm. Thấm giật mình. Sao giống đôi mắt mẹ đến thế! Thấm lùi lại. - Tôi cũng khổ như Thấm, như mẹ Thấm thôi. Xin Thấm cho gia đình tôi một con đường sống. Xin Thấm rút đơn đi. - Chị về đi! Thấm cầm tay Cát kéo dậy đẩy về phía cửa. Cát chậm chạp bước ra ngoài. Thấm ngập ngừng: - Tôi hỏi một câu! Cát dừng lại nhìn Thấm, đôi mắt ánh lên vẻ hy vọng. Thấm hít một hơi, lấy hết can đảm nhìn thẳng vào Cát: - Tôi là con hoang thật à? Ðôi mắt Cát bối rối. Chị ta gật đầu rồi quay người bước xuống thang. Bước chân như chạy. Thấm ngồi xuống bên bếp. Là sự thật. Ðau quá! Lồng ngực Thấm như vỡ ra. Nhưng lạ quá. Nước mắt không chảy ra được. Thấm dựa vào cột nhà thở dốc. Mình là con hoang. Là đứa con bị bỏ rơi. Mọi người đều bỏ mình mà đi... Có tiếng bước chân lên nhà. Những bước chân nặng nề và ngắt quãng trên cầu thang. Thấm giật mình, vơ vội lấy con dao quắm. - Thấm ơi! Thấm rùng mình. Giọng nói ấm áp và quen thuộc Thấm nghe gần hai mươi năm. Giọng nói mà Thấm đợi chờ ba tháng nay. - Thấm ơi! Mở cửa cho bố! Giọng nói như một luồng hơi ấm phá tan mọi giá rét đêm đông. Thấm ào ra cửa. - Bố! Thấm nhào vào lòng bố. Nước mắt lúc này mới bật ra. Thấm ôm bố khóc nức nở. Bố đứng yên để Thấm tựa vào. Bờ vai bố vẫn vậy. Vững chãi và ấm áp. Ðợi Thấm nguôi cơn xúc động, bố mới bước vào nhà. Lúc này, Thấm mới nhận ra chiếc áo bố ướt sũng. Khuôn mặt gầy gò và hốc hác. Chân bố bước tập tễnh. Thấm vội thêm củi vào bếp và lấy áo cho bố thay. Bố ngồi duỗi chân bên bếp. - Bố! Chân của bố... - Bố bị tai nạn. Bố xin lỗi! Bố không về sớm hơn được! Bố vuốt tóc Thấm. Thấm ngả đầu vào vai bố. - Bố biết cả rồi! Khổ thân con gái. Bố về rồi. Bố không để các con khổ sở, vất vả nữa đâu. - Con không sao đâu! Con chỉ cần bố về. Vất vả thế nào con cũng chịu được! - Con gái bố giỏi lắm! - Con muốn hỏi bố... Thấm ngồi thẳng dậy. Cô muốn xác nhận một lần cho rõ. Sự mập mờ làm Thấm không chịu nổi. - Chị Cát bảo con là... - Là con của bố! Bố là người đầu tiên bế con. Ðỏ hỏn và bé xíu. Con mãi là đứa trẻ trong lòng bố... Thấm vòng tay ôm cổ bố từ phía sau. Sự ấm áp lan trong da thịt, trong từng suy nghĩ. Bố vỗ nhè nhẹ vào tay Thấm. - Gần sáng rồi. Con ngủ đi. Bố cũng nghỉ một chút. Ngày mai mình dậy dọn dẹp, sắp xếp lại nhà cửa. Thấm nằm yên trong chăn. Niềm vui làm Thấm khó ngủ. Mưa phùn rắc nhẹ trên mái. Hết gió rồi... Ngày mai, ngày kia trời sẽ nắng lên thôi. Mành vẫn bảo, qua mùa đông sẽ là mùa xuân ấm áp. Mành hứa tặng Thấm một cây hoa đào thật lớn lấy từ trên núi. Thấm nhoẻn cười trong chăn ấm. Thấm tin Mành. Lục Mạnh Cường   Gió Gió lao xao trên đọt bần trước ngõ, Gió tràn về trên mặt sóng phù sa... Gió vi vu qua trước mái hiên nhà, Gió vàng óng sắc hoàng hôn lạnh lẽo ! NM Chỉ là gió trên cánh đồng GN - Anh bạn tôi vừa hoàn thành xong những bức tranh sau chuyến phượt. Gã alô tôi đến rửa cọ chúc mừng. Những bức tranh này được hắn gọi là những bí ẩn bất tận. Tôi lại gần và cảm nhận được những thanh âm phát ra qua những vệt màu, những vệt sơn dầu đang chảy, tôi đưa tay sờ lên một tấm, lớp sơn dầu còn nham nhám chưa khô hẳn Tôi cảm giác được trên những vân tay còn dính lại lớp dầu bóng pha loãng màu mà mắt tôi không nhìn thấy rõ được. Đẹp quá. Chúng thật đẹp. Những bức tranh được gã vẽ lại vào ngày thứ sáu của chuyến đi. Vì sao đến ngày thứ sáu gã mới vẽ lại thì tôi không hiểu được. Gã không trả lời cho thắc mắc của tôi. Những ngôi nhà gỗ tạp không có cánh cửa chìm sâu giữa thung lũng, có một vài người phụ nữ, họ đang mặc những chiếc váy thổ cẩm sọc đỏ vàng và cõng những gùi nước lớn. Có vài chú chó có đôi mắt hiền từ đang nằm trước sân vườn. Một quả cầu bằng nhựa bị khuyết một miếng như trái táo bị cắn. Cảm giác thật ngọt. Có điều gì đó cô độc và nhiều nỗi đau bị nhốt lại nơi này. Có rất nhiều loại nhạc cụ được đóng đinh dọc bức tường.  Ở một góc nào đó tôi nghe thấy chúng đang bật lên những điều du dương và thảng thốt. Sự pha trộn. Đủ thứ. Mọi điều vẫn chưa đóng khung. Những mép vải bố uốn cong lên như muốn níu giữ điều bí ẩn. Màu cổ đồng ánh bạc thỉnh thoảng có chút phớt màu mun đen như đám tro rừng vừa cháy hết. Những gương mặt cũng như thế, những khuôn miệng hay cười ngờ nghệch, thon thon dẹt dẹt như họ đặt cái kèn lá thổi dưới bờ môi trề ra phớt thoáng niềm vui từ khoang bụng. Gã họa sĩ này thật tài tình, gã đã gói lại tất cả thứ âm thanh bí ẩn của đại ngàn vào trong những vệt màu quái đản, những thứ màu đỏ bầm bầm của máu ứ, màu xanh đen úa của những vết thương ồn ã của nội thành pha trộn với thứ cảm xúc ban sơ của núi rừng.  Tháng trước, chúng tôi đã đến nơi ấy theo con đường độc đạo dài hun hút. Nơi này là một thế giới khác hẳn nhịp sống hiện đại, sự khác biệt từ phía rừng cây yên lặng với những ồn ào náo nhiệt của thế giới công nghệ bên kia. Chúng tôi đọc thấy những dòng chữ khai sinh của núi rừng mà chưa một bàn tay con người nào đóng dấu vào đấy công chứng. Cuộc sống nơi xóm nhỏ này đã mấy mươi năm không có sự hiện diện của điện, sóng điện thoại và nước máy, không biết bao nhiêu năm ở nơi này đã kéo những con người khốn khó cứ xa dần khỏi tầm với của lối sống văn minh. Nơi đây chỉ có mấy chục gia đình nhỏ, tất cả họ hầu như quên mất tiếng nói. Người ta kể lại rằng, xưa có một gia đình rất nhỏ đã bắt đầu đến sinh sống ở thung lũng này. Một người đàn ông biết nói và một người vợ câm. Họ đã sinh ra những đứa con bị câm. Việc những đứa con bị câm này người ta không thể lý giải từ thói quen giao tiếp hay từ dị tật của vòm họng. Mỗi ngày trong buổi chiều muộn, họ thường quây quần với nhau. Một người đàn ông ngồi ở giữa, không nghe thấy tiếng nói gì, chỉ thấy từng động tác bằng tay, bằng miệng, đôi khi cả chân tay ông ta nhún nhảy theo, đôi mắt lầm lừ và gương mặt có màu của rễ cây rừng. “Sao ở đây lại toàn là gió nhỉ” - hắn nói vu vơ, mắt chăm chú nhìn những bức tranh - “chúng đang vi vu, không phải là gió rát mặt như ở quê mình”. * - “Alô” - “Tao đây, mày qua tao đi”. Cả buổi sáng nay tôi mới ngồi với hắn, chẳng còn chuyện gì để trò chuyện, hắn cứ ngồi nghệch mặt ra đường mà ngó từng dòng xe lao vùn vụt. Hắn đang ngồi trước giá vẽ, bên cạnh chai rượu rum đã vơi hơn nửa, những bức tranh ngổn ngang giữa phòng. Gã xoay người lấy bút quẹt quẹt vào bức vẽ nháp, gã bảo: ừ, những dòng suy nghĩ hôm nay ta sẽ xé nháp đi nhé, sẽ không bao giờ biết được, không bao giờ biết được trừ khi... Hắn ngập ngừng, gã quàng tay lấy ly rượu hớp thêm một ngụm, nó có vị chát ngắt. Hắn sợ những bức tranh kia sẽ luôn mách lại: Hắn là một thằng nhút nhát! Hắn đã từng giấu nước mắt của mình chảy ngược qua hai gò má, chảy xuống bụng rồi phun ra dưới đũng quần, hai bàn tay hắn đã rất nhiều lần tê cứng lại khi chạm vào cánh cửa gió của đại ngàn. Tối nay hắn không thể gượng dậy nổi, người hắn mềm nhũn ra như sợi bún nhão. “Mày biết không, ở nơi đấy có những con người thật thà mộc mạc đến tận cùng của sự khốn khó, họ như những cái ruột mướp khô, người ta xé nhỏ vứt bừa bãi vào những cái sọt tre, như những người đàn bà ở đấy, người ta xé cả sự im lặng của gió”, hắn nói với tôi và đôi mắt không nhìn trực diện, “ở nơi đó có thể hóa lỏng tất cả những lòng dạ rắn như kim loại, hóa lỏng những ký ức của tao về cánh đồng đầy gió, hóa lỏng những năm tháng tuổi thơ rát bỏng, chúng sẽ trôi đi tất cả, như gió, mày hiểu không?”. Tôi hiểu, gió từ thung lũng ấy đã nằm trọn những bức tranh hắn vừa vẽ, tất cả là một sự im lặng, vi vu. Mắt hắn xa xăm, đó là những ngọn gió từ cánh đồng đã chảy dài ra mặt phá Tam Giang, bốn mùa rát rạt. Những mái đình hoang lạnh. Cây cầu đá bắc qua dòng kênh nhỏ. Tiếng chim đang gù trong một lùm cây nào đó. Những đống rơm vàng, hai hàng mù u... tất cả là những mảnh ghép lều tều rời rạc. Mỗi chiều, chúng im lìm trong làn khói đục. - “Mày thấy gì không?” - “Không” - “Gió đấy” - “Chúng ở đâu?” - “Trong đôi tai của tao” - “Chỉ có gió thôi à”  - “Ừ, phải, chỉ có gió, gió từ bên trong khoang bụng, năm ấy có nhiều đứa trẻ đi chân đất leo lên những cánh cửa của những chiếc xe tải rách nát qua Lào kiếm cái ăn đó, tao nghe tiếng bước chân của chúng, rất đông” - “Tết này mày có về thăm quê không?”  - “Chưa, sẽ chẳng còn những con đường đất không có hàng rào nào chắn cho thằng bé năm xưa chạy”, tiếng hắn cười nhỏ.  Hắn đã nói với tôi rằng “mình đã gởi những giấc mơ lên những ngọn xương rồng”, nơi ấy có một ngọn tháp ba tầng trên đỉnh núi rất bí ẩn, chẳng có thang leo, có thể nó đã bị gãy bởi bom đạn, hoặc là bởi gió. Những cái gai đang đâm vào cát, rất sâu, những giọt máu của cát đã phủ tràn nơi gã nằm  Ngoài kia, khu phố nhỏ vẫn đang quay vòng. Những ngọn nến đã được treo ngược ở hai bên đường dưới màn mưa trắng xóa. Hắn vẫn mơ về một cánh đồng đầy gió, những cái roi gió đang quất vào da thịt hắn, nỗi đau ấy thật là êm ái. Hắn vẫn đang nằm và mắt lim dim thưởng thức cơn say, như cát. Những ngày ấy trong nỗi nhớ của hắn chỉ còn là những khái niệm thật mơ hồ như những bài toán đi tìm nghiệm âm. Góc quê ấy vẫn còn khoanh lại từng vòng tuổi ấu thơ của hắn. Những nét mặt hồ hởi của những đứa trẻ khi đến vụ mùa. Nụ cười của chúng có màu vàng óng  Hắn đã học thuộc lòng ca dao để ngắm gương mặt của mẹ với những giọt mồ hôi trong như hạt pha lê. Hắn đã từng can đảm tẩy xóa những con số trong học bạ để được vào học ở một trường thành phố. Rồi hắn đã lớn lên, bôn ba như gió. Hiện tại hắn đang vẽ, và tẩy xóa, hắn vẫn đang thiết kế những giấc mơ của mình. Giấc mơ ấy chỉ là gió trên cánh đồng. Cánh đồng có một màu vàng óng của hoàng hôn. Những hạt vàng óng ấy đã đọng trong đôi mắt của hắn mãi mãi. Ừ thì, dù sao nơi ấy vẫn còn lại gió đó thôi, phải không? Nguyễn Hoàng Anh Thư

 

 

NTV - Tân Phước Khánh 44 năm sau quay trở lại,

Hơn bốn mươi năm trở về đây,

Thấy ngày xưa ấy thoảng như mây...

Cảnh cũ đâu còn, người xưa vắng,

Mây hỡi mây trời thôi cứ bay !

NM

Tân Phước Khánh 44 năm sau quay trở lại,

Mỗi tháng Ti có 1 hoặc 2 ngày nghỉ phép, tháng nầy phép nhằm ngày 8/10/2019, Ti hỏi tôi có muốn đi đâu hơi xa không vì hai cô cháu vừa đi Cần Thơ hôm 24/9 cách nhau chỉ đúng hai tuần thôi ! Ban đầu định đi Vũng Tàu nhưng nghe dự báo mùa nầy hay mưa và nước dâng lên bất chợt...Tôi nói với cháu thôi thì đi Bình Dương tìm lại ngôi trường Tân Phước Khánh, ngôi trường thứ hai sau trường Trung học Bạc Liêu mà tôi đã xin chuyển về sau ngày 30/4/75 và tôi cũng bắt đầu dạy ở đây trong khoảng thời gian tháng 10 nầy, đi tìm lại chút kỷ niệm cũ của hai tháng dạy ở đó và rồi chia tay vì tôi bị tai nạn gãy xương, tuy chỉ có hai tháng trời ngắn ngủi nhưng cũng có biết bao nhiêu ân tình và kỷ niệm khó quên ! Hơn nữa tôi muốn cho cháu thấy trong quá khứ tôi đã cực khổ như thế nào khi hàng ngày phải lặn lội vừa đạp xe đạp vừa đón xe đò chạy bằng than ở ngã sáu rồi lại đạp xe từ ngã ba Búng vào trường gần 10kms nữa !...Đó chỉ là một bận đến trường thôi, có hôm chiều về khg có xe tôi lại đạp một mạch từ trường về nhà !

Mặc dầu đã nghiên cứ lộ trình trước qua Google map, nhưng nhìn vào đó tôi chẳng hiểu gì hết vì lộ trình khác đi và đường nào cũng có tên mới, thật ra con đường từ ngã tư Bình Chuẩn vào một đoạn khoảng vài cây số mới có đường đi vào xã Tân Phước Khánh, ngày nay đã là thị xã Tân Phước Khánh, một thị xã mới đang trên đà phát triển mạnh về mọi mặt Khi Ti chở đi thực tế thì nhìn thấy cảnh càng khác xưa hơn, những cảnh quang ngày xưa hoàn toàn biến mất thay vào đó là cảnh nhộn nhịp của một thành phố đang phát triển, không còn con đường chập chùng lên đồi rồi xuống dốc mà hai bên đường nhà cửa san sát, không có hố sâu do bom, không còn nhà tranh vách đất, rẫy khoai mì, đậu xanh, thuốc lá, mía....bạt ngàn như xưa, ngay cả con đường từ Bình Chuẩn đi vào cũng chỉ còn một hai con dốc thoai thoải thôi , thế nhưng nhìn sâu tận bên trong con hẻm phía sau những căn nhà mới cất vẫn còn thấp thoáng nhưng trũng thấp có lẻ người ta chưa lấp hết

Hơn bốn mươi năm qua rồi, dân thập phương từ xa đổ về thì phải thế thôi, Ti nói ở đây có lẻ người Sóc Trăng ở nhiều nhất vì nhìn bảng số xe toàn là của ST !!Tâm trí mênh mang, lòng vừa vui mà cũng vừa buồn, hồi tưởng lại cảnh hoang sơ tuy nghèo nhưng thật nên thơ ngày ấy, nơi đây tôi đã tận mắt nhìn thấy những căn nhà mái tranh vách đất, tôi đã từng vén áo dài cột hai vạt lại lội vào ruộng khoai mì và đậu phộng phụ giúp nhà vườn thu hoạch...Những tấm lòng thơm thảo của phụ huynh nghèo, hôm nào không người nầy cũng người khác đứng chờ tôi đạp xe ngang qua réo gọi gởi chút quà quê, hôm thì bầu bí, lúc khoai mì, khoai lang.... Ngày nào tôi về nhà phía sau yên xe cũng cột một bao cói chứa nông phẩm !!

Dân nghèo thương cô giáo từ xa cực khổ lặn lội lên dạy nơi xa xôi nầy. Ngày ấy xe đò chạy bằng than cũng ít cho nên tài xế và phụ xế mau quen mặt, mỗi lần giúp tôi đỡ chiếc xe đạp để lên mui xe, chú lơ xe hay nói giỡn cô giáo hôm nào cũng có hối lộ !!Ngẩn ngơ và cũng hơi buồn cho nên không chụp lại hình ảnh hai bên đường tôi muốn giữ lại hình ảnh xưa trong tâm, vì thế nói với Ti đi tìm ngôi trường TPK, trong trí vẫn còn nhớ ngôi trường phía bên tay trái từ dưới chợ đi lên, chợ vẫn còn, đông đúc và trù phú hơn...thế nhưng không chú ý lại đi một vòng nhờ vậy mà có dịp biết trường Trung học cơ sở TPK nhưng sau cùng rồi cũng đến nơi...

 

Đứng bên nầy đường hai cô cháu tha hồ quan sát và chụp hình... Trường đã cất lại rộng rãi khang trang hơn, sân cũng lớn hơn có lẻ người ta phát triển diện tích trường thêm, thật tình qua 44 năm trí nhớ không tinh tường nữa, chỉ nhớ ngày ấy văn phòng gần cổng, phía sau trường là một khoảng đất rộng cây cối nhiều đa số là cây chuối... ở đây có lần trong khi chờ học sinh chép bài tôi ra cửa sổ ngắm cảnh thì phát hiện Thầy Hiệu phó đứng "rình" nghe cô giáo Văn mới về giảng bài !! (Lúc đó thầy còn độc thân và nghe bác lao công nói ... thầy vui tính... chưa vợ...!!) Hèn gì bác lao công, ông Hiệu Trưởng và ông chủ tịch xã kêu gọi cô giáo chuyển hộ khẩu về đây sẽ cấp đất cho !!

 

Bao nhiêu ký ức lại ùa về. Nhớ đám học trò quê  ở cách Sài gòn chỉ hơn 40kms mà chưa từng biết thành phố SG ra sao, muốn đến thăm cô phải nhờ người dẫn đường ! Tuy dạy các em mới có hai tháng mà các em cũng quý mến xin cô nhận làm em nuôi như Hưng, Hoa, Tuấn....! Nhớ những buổi sáng đến trường vừa quẹo từ ngã ba Búng vào là đã có học trò kêu ơi ới tháp tùng theo, cô giáo đạp xe ở giữa chung quanh là học trò, vừa chạy xe vừa nói chuyện rôm rã quên cả mệt nhọc lẫn đường xa....

Không còn đồi dốc, không còn nhà tranh và nhất là không còn những đám bò con, nai con chạy tung tăng trên đồi ăn cỏ có khi rượt đuổi nhau trông thật nên thơ vui mắt....Ngồi sau lưng Ti kể cho cháu nghe kỷ niệm cũ mà ngỡ như nói với chính mình ! Chắc chắn sẽ không bao giờ có dịp gặp lại các em cũng như nghe các em kể lễ tâm tình những nỗi khó khăn hay bức bách của cuộc sống cực khổ hàng ngày, những "đương đầu" quá sớm với chế độ vừa mới lên nắm chính quyền chưa được một năm...Cũng giống như các gia đình học sinh ở Bạc Liêu nhất là những gia đình từng tham gia cách mạng hay nuôi quân kháng chiến bây giờ lại bị cắt đất chia ruộng, lại chịu sưu cao thuế nặng vì "nước còn nghèo mới bắt đầu độc lập"...Bài hát nầy mãi tới bây giờ vẫn còn !! Có em còn thật thà kể lại những đối phó của gia đình mình với chính quyền địa phương trong đó có em còn lôi cả quần áo lính VNCH ngang nhiên mặc ra tiếp chủ tịch xã.,nghe thật buồn cười mà cũng ngậm ngùi, nhiều lần tôi muốn nói với các em đã muộn mất rồi !! Các em còn tự thú gia đình không sợ vì chính nhờ những gia đình nghèo nầy đã cung cấp nuôi dưỡng cho quân đội CS nằm vùng kháng chiến, thật là oái oăm

Bây giờ về thôi, Ti nói nhịn ăn sáng để bụng đói qua Khu du lịch sinh thái Vườn Bưởi ăn trưa vì ăn sáng sẽ no không thưởng thức món ngon được nhiều và trên đường qua Vĩnh Cữu Đồng Nai sẽ ghé Làng Tre Phú An cũng tiện
NM Phan thị Ngọc Diệp