Thuyên,
Đồng là hai người bạn thân cùng ở một làng: Làng Mỹ Lý. Sau ba tháng
vào tìm việc ở Nam Kỳ, hai người mới tìm được hai việc làm tạm ở ga Gò
Đen. Ga này ở giữa con đường Sài Gòn - Mỹ Tho, một nơi nổi tiếng giàu
nhất về ruộng lúa. Khách qua lại toàn là những dân quê ở hai vùng Thanh
Trưu và Bá Chẩn. Công việc của Thuyên, Đồng cũng không đến nỗi vất vả
lắm. Lúc còn là hai tên thất nghiệp lang thang đi tìm việc khắp Sài Gòn
thì hai người ít khi nhớ đến quê hương. Nhưng lúc tìm ra việc thì tình
quê hương dạt dào luôn trong tâm trí.
Những buổi nghỉ việc, hai người lại lững thững nắm
tay nhau, đi trên con đường về làng Vân Thọ. Vì con đường này giống với
con đường chính của làng Mỹ Lý quá. Cũng hai hàng cây sầu đông chạy
thẳng giữa quãng đồng lúa chín, cũng cái miễu Thánh xa xa và mấy đống
rơm cao chót vót sau bụi tre già cuối xóm.
Đi trên quãng đường này, Thuyên - Đồng có cái cảm
giác là sắp về nhà mình. Nhưng mỗi lúc qua khỏi cái cầu dài, hai người
lại đứng nhìn nhau ngơ ngẩn. Vì trước mặt hai ngưới, quang cảnh chung
quanh đã đổi hẳn. Những cây dừa vươn mình trên dòng nước đục, hay vài cô
gái miền Nam chèo thuyền giữa đám lau già, không cho hai người tưởng
tượng đến làng Mỹ Lý nữa.
Thuyên vòng tay nhìn mông ra xa rồi lẩm bẩm: Uổng thật, giá đến đây không gặp con sông này thì chúng mình đã tưởng về xóm Thạch Lũy rồi.
Đồng đưa tay chỉ một nếp nhà ngói bên vệ đường rồi nói tiếp:
- Còn cái nhà xinh xắn kia là biệt thự của cô Ái Thu làng mình.
Thuyên nhìn Đồng mỉm cười:
- Nhớ rõ ràng nhỉ, nhưng đất Nam Kỳ bốn mùa nắng gắt, có mùa thu đâu mà bảo có cô Ái Thu.
Trên phiến đá trắng bên vệ đường, hai người lại
lẳng lặng quàng vai nhau ngồi xuống. Trời càng về chiều, gió càng lạnh.
Hai người dần dần ngồi khít gần lại để truyền hơi ấm cho nhau.
Bóng tối từ từ lan rộng ra trên quãng đồng lúa chín. Ở về phía ga, vài ngọn đèn đã bắt đầu lấp lánh sau mấy hàng cây đen sẫm.
Như muốn tự dối, Thuyên vui vẻ bảo Đồng:
- Đồng ơi. Chúng ta hãy đi về ga Mỹ Lý nhanh đi chẳng tối rồi.
Không hề lộ vẻ ngạc nhiên, Đồng cất tiếng đáp:
- Ừ, chúng ta về ga Mỹ Lý.
Rồi như mọi chiều, Thuyên - Đồng lại vừa đi vừa hát huyên thuyên, đầu bài hát này nối đuôi bài hát khác...
Một hôm Thuyên, Đồng rủ nhau đi chơi thật xa, nhưng
đến giữa trưa thì lạc mất đường về. Hai người phải ghé vào cái quán gần
đấy để hỏi đường, luôn tiện để ăn cho đỡ đói. Cùng ăn trong quán ấy có
ba người nhà quê trẻ tuổi đùa bỡn với nhau luôn miệng. Nụ cười từ môi
này lan qua môi khác, bầu không khí trong quán không bao lâu trở nên vui
vẻ lạ thường. Lúc sắp trả tiền, Thuyên mới nhớ mình quên để ví ở nhà,
Thuyên bấm nhẹ Đồng hỏi sẽ:
- Đồng có đem tiền theo đấy không?
- Không. Thế Thuyên cũng không có à?
Thuyên lắc đầu ra vẻ lo ngại:
- Thuyên bỏ nhầm quyển sổ con vào túi, còn ví thì để quên ở trong ngăn bàn.
Hai người đang nhìn xuống mặt bàn để tìm kế "tháo thân" thì bên kia bàn, người nhà quê trẻ tuổi nhất đứng dậy nói với chủ quán:
- Hai thầy ngồi bên kia bàn là hai bạn thân của chúng tôi, vậy ông cứ tính chung để tôi trả tiền luôn thể.
Thuyên nghe nói cảm động quá, đứng dậy nhìn người trẻ tuổi một lát rồi ấp úng nói:
- Thật chúng tôi không biết nói gì đây để cám ơn mấy ngài...
Không để cho Thuyên nói dứt lời, người trẻ tuổi nói tiếp:
- Đáng lẽ tôi phải cám ơn hai thầy trước mới phải. Vì hai thầy đã cho tôi nghe giọng nói của mẹ tôi xưa...
Rồi hạ giọng, người ấy thì thầm như hơi thở:
-... Vì mẹ tôi là người Trung Kỳ, và đã qua đời hơn tám năm rồi.
Nói đến đây, người trẻ tuổi lẳng lặng nhìn xuống
bàn, hai môi mím chặt ra vẻ đau thương lắm. Còn Thuyên, Đồng thì bùi
ngùi nhớ đến quê hương, yên lặng nhìn nhau với hai cặp mắt rớm lệ.
Ngày ba mươi Tết năm ấy, Thuyên Đồng nhất định
không đi ăn cơm quán như mọi ngày. Hai người định mời bà Hai, người ở
gần đấy đến nấu cơm trong ga, để cúng luôn thể. Hai người cũng không
biết cúng ai, nhưng thấy người ta đua nhau cúng, cũng muốn cúng cho vui.
Bàn bạc xong xuôi, Đồng đáp tàu lên Chợ Lớn mua các
thức ăn trong tiệm khách, còn Thuyên ở nhà sắp đặt lại ghế bàn để khuya
cúng lễ giao thừa.
Lúc Đồng về thì trời đã gần tối. Thuyên tự thân
hành qua bên nhà bà Hai để mời bà ấy qua, nhưng rủi bà ấy đã về quê ăn
Tết ở Biên Hoà từ sáng sớm. Thuyên lủi thủi đi về kể lại cho Đồng nghe.
Hai người chỉ nhìn nhau cười, nhưng trông có vẻ băn khoăn lắm. Ngay lúc
ấy, bên kia căn ga có mấy người khách đang ngồi nói chuyện với nhau rất
vui vẻ.
Thuyên mở cửa sổ bán vé tàu, chui đầu sang bên kia rồi nói lớn:
- Hôm nay không có chuyến tàu bảy giờ. Đến hai giờ sáng mới có chuyến tàu bất thường ra Bắc.
Vài ba người nghe nói thất vọng quẩy gánh ra về
Thấy trong bóng tối lờ mờ còn vài người ngồi
Thuyên dịu lời nói tiếp:
- Các ngài không ở nhà ăn Tết à? Đi đâu mà sớm thế?
Một tràng tiếng trong trẻo đáp lại:
- Chúng tôi về ăn Tết.
Nhận được tiếng nói Trung Kỳ, hai người mừng rỡ lắm. Đồng đứng sau Thuyên lên tiếng hỏi với:
- Về ăn Tết sao mà chậm thế?
Sau một dịp cười thẳng thắn, tiếng nói ấy lại ngọt ngào reo lên như trước:
- Chậm còn hơn không, hai thầy ạ.
Thuyên thụt đầu vào nhìn Đồng mỉm cười.
Đồng kề miệng bên tai Thuyên nói khẽ:
- Chắc cô này biết chúng mình.
Thuyên láy Đồng xách cây đèn treo rồi hai người cùng qua bên kia căn ga.
Trên chiếc ghế dài kê khít tường, một thiếu nữ mặc theo kiểu Huế đang ngồi giữa một giỏ cam và hai chai rượu.
Thấy Thuyên, Đồng đi qua, thiếu nữ nhoẻn miệng cười hỏi sẽ:
- Thế hai thầy định ăn Tết ở đây à?
Thuyên xoa tay, đáp:
- Có lẽ chúng tôi cũng không ăn Tết được.
Thiếu nữ trố mắt nhìn Thuyên ra ý hỏi.
Thuyên mỉm cười nói tiếp:
- Vì một lẽ rất giản dị là đồ ăn mua về không có ai nấu.
Thiếu nữ đưa tay che miệng cười ngặt nghẽo.
Mấy chai rượu để trên ghế được dịp lại chạm với nhau nghe rất vui tai.
Cười xong, thiếu nữ vuốt lại mấy sợi tóc bay lòa xòa trước trán, hỏi tiếp:
- Thế ngưởi nấu ăn của hai thầy đi đâu?
Đồng bấm Thuyên đi lui rồi chen tới trước đáp:
- Người ấy không đi đâu hết. Nhưng chúng tôi cũng không ăn Tết được.
Không để cho thiếu nữ ngạc nhiên, Đồng nói tiếp:
- Vì sự thật chúng tôi không có người ấy.
Nghĩ một lát, Đồng ngập ngừng nói sẽ:
- Vì vậy, nếu không làm phiền cô, vì chúng tôi biết làm thế này là phiền cô lắm, nhưng...
Thuyên ngắt lời nói thật nhanh:
- Chúng tôi muốn nhờ cô...
Nhưng nói đến đây, Thuyên đã ú ớ tìm không ra chữ. Thiếu nữ Huế tươi cười nói tiếp:
- Nhờ em nấu hộ cho hai thầy phải không. Nhưng tiếc, em chỉ biết nấu thức ăn theo cách ở Trung Kỳ thôi.
Thuyên mừng rỡ:
- Có thức ăn Trung Kỳ để ăn... Tết, thật chúng tôi không muốn gì hơn nữa.
Nói là cúng chơi, nhưng lúc khói trầm tỏa lên khắp
nhà và mấy ngọn đèn nến chập chờn trong bóng tối, Thuyên - Đồng cũng cảm
thấy sự đầm ấm thiêng liêng của những ngày cúng kỵ. Thuyên kính cẩn rót
thêm một tuần rượu vào ly rồi nói:
- Không biết lễ vật này mình cúng cho ai nhỉ?
Thiếu nữ Huế vòng tay nhìn Thuyên đáp:
- Cho những linh hồn tha hương chứ gì.
Thuyên cười nói:
- Ơ hay, nếu vậy chúng mình lại tự cúng cho chúng mình rồi à?
Thiếu nữ vẻ sợ sệt nói sẽ:
- Chỉ nói dại.
Sực nhớ đến những nén hương không có trên bàn thờ. Thuyên hỏi Đồng:
- Đồng có mua hương đấy không?
Đồng nhìn lên bàn thờ nói:
- Ừ nhỉ! Đồng vô tình quên mua mà không nhớ.
Thiếu nữ vội vàng đến mở va-ly, lấy thẻ hương ra rồi nói:
- Đã vô tình quên thì nhớ thế nào được. Nhưng em có sẵn đây, hai thầy lấy mà thắp.
Thuyên đem cái máy đóng vé tàu để giữa bàn thờ, bỏ hương vào trong một cái lạch con rồi tươi cười nói:
- Cái lư hương trông thế mà đẹp.
Ba người nhìn nhau cố che miệng để khỏi bật tiếng cười.
Một lát sau, Thuyên quay lại nhìn thiếu nữ rồi dịu lời:
- Chút nữa tôi quên không hỏi tên cô.
Thiếu nữ vuốt mái tóc rồi nói:
- Tên em?
Đồng gật đầu:
- Vâng tên cô, vì đã hơn hai năm, lần này chúng tôi mới được gặp một cô gái Trung Kỳ bước chân đến ga này.
Thiếu nữ vẫn giữ nụ cười trên môi nói tiếp:
-Tên em là Bá Xuân.
Thuyên quên mình đang đứng trước một cô gái con gái lạ, vỗ tay reo lên:
- Vậy qua năm mới, anh em chúng tôi đã rước được một trăm mùa xuân vào nhà... ga.
Như hưởng ứng với lời Thuyên, một tràng pháo nổ vang gần đấy.
Thiếu nữ ngây thơ nói tiếp:
- Hai anh chớ tưởng một trăm mùa xuân mà thôi đâu. Nhiều lắm cơ, đếm không được! Vì em là Lê... "les" Bá Xuân.
Thuyên thấy thiếu nữ nói chuyện ngây thơ, lại xưng hô thân mật thì sung sướng vô cùng.
- Nếu vậy thì hôm nay nhà chúng ta đầy nức cả mùa xuân.
Ngay lúc ấy, bên quãng đồng xa làng Tân Hiệp, một
tiếng còi tàu thét vang lên trong đêm tối. Rồi tiếp đến tiếng máy đều
đều của con tàu ra Bắc.
Thuyên buồn rầu cuối mặt xuống đất, rồi với giọng đầy nước mắt, sẽ nói:
- Nhanh thật, đón được mùa xuân chưa đầy hai phút thì đã phải tiễn mùa xuân đi rồi.
Cô Xuân đến ngồi trên chiếc ghế dài, hai tay ôm đầu
ra dáng cảm động lắm. Một lát sau, cô ngửng mặt nhìn Thuyên - Đồng rồi
với giọng run run, nói thật sẽ:
- Xuân đi chỉ một, còn Xuân ở bên hai anh thì nhiều hai anh ạ.
Rồi gượng cười, nhưng hai mắt đã nhòa cả lệ, cô Xuân nói tiếp:
- Vì em có những Lê... "les" Bá Xuân
Thanh Tịnh
Bình yên,
Thương nhớ lắm con đường miền quê cũ,
Gió dạt dào xao xác những hàng tre,
Tiếng mục đồng gọi nghé buổi trưa hè....
Trong thanh vắng lòng bình yên đến lạ ?!
NM
